ਤਾਰੵਉ ਸੰਸਾਰੁ ਮਾਯਾ ਮਦ ਮੋਹਿਤ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਨਾਮੁ ਦੀਅਉ ਸਮਰਥੁ ॥સમર્થ ગુરુ રામદાસે માયાથી મુગ્ધ થયેલા જગતને નામામૃત પ્રદાન કરીને સંસાર પાર કર્યો છે. ਫੁਨਿ ਕੀਰਤਿਵੰਤ ਸਦਾ ਸੁਖ ਸੰਪਤਿ ਰਿਧਿ ਅਰੁ ਸਿਧਿ ਨ ਛੋਡਇ ਸਥੁ ॥તેઓ પ્રસિદ્ધ છે, સુખ – સમૃદ્ધિ, રિદ્ધિઓ અને સિદ્ધિઓ તેમનો સંગ છોડતા નથી. ਦਾਨਿ ਬਡੌ ਅਤਿਵੰਤੁ ਮਹਾਬਲਿ ਸੇਵਕਿ ਦਾਸਿ ਕਹਿਓ ਇਹੁ
ਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਪਾਈਐ ਪਰਮਾਰਥੁ ਸਤਸੰਗਤਿ ਸੇਤੀ ਮਨੁ ਖਚਨਾ ॥ગુરુની કૃપાથી જ પરમાર્થની પ્રાપ્તિ થાય છે અને સત્સંગના સંગતમાં મન હરીનામ સ્મરણમાં લીન થઈ જાય છે. ਕੀਆ ਖੇਲੁ ਬਡ ਮੇਲੁ ਤਮਾਸਾ ਵਾਹਗੁਰੂ ਤੇਰੀ ਸਭ ਰਚਨਾ ॥੩॥੧੩॥੪੨॥હે ગુરુ-પરમેશ્વર ! તું વખાણને પાત્ર છે, આ જગત તારી જ રચના છે, પાંચ તત્વોને જોડીને તેં મોટી રમત તમાશા બનાવી
ਬੇਵਜੀਰ ਬਡੇ ਧੀਰ ਧਰਮ ਅੰਗ ਅਲਖ ਅਗਮ ਖੇਲੁ ਕੀਆ ਆਪਣੈ ਉਛਾਹਿ ਜੀਉ ॥તમે બેદરકાર છો, ખૂબ જ ધીરજવાન છો, સચ્ચાઈનું પોટલું, અણગમતું, અગમ્ય છે, તમે તમારી પોતાની મરજીથી આ વિશ્વ-તમાશા બનાવ્યું છે. ਅਕਥ ਕਥਾ ਕਥੀ ਨ ਜਾਇ ਤੀਨਿ ਲੋਕ ਰਹਿਆ ਸਮਾਇ ਸੁਤਹ ਸਿਧ ਰੂਪੁ ਧਰਿਓ ਸਾਹਨ ਕੈ ਸਾਹਿ ਜੀਉ ॥તમારો મહિમા અવર્ણનીય છે, અમે તેનું
ਸਤਿਗੁਰੁ ਗੁਰੁ ਸੇਵਿ ਅਲਖ ਗਤਿ ਜਾ ਕੀ ਸ੍ਰੀ ਰਾਮਦਾਸੁ ਤਾਰਣ ਤਰਣੰ ॥੨॥સદ્દગુરુ રામદાસની સેવા કરો, તેમનો મહિમા અવર્ણનીય છે, હકીકતમાં શ્રી ગુરુ રામદાસ એ જહાજ છે જે વિશ્વ-સમુદ્રને પાર કરે છે || ૨ || ਸੰਸਾਰੁ ਅਗਮ ਸਾਗਰੁ ਤੁਲਹਾ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਗੁਰੂ ਮੁਖਿ ਪਾਯਾ ॥આ સંસાર એક અમર્યાદ સાગર છે, જેના દ્વારા પરમાત્માનું નામ મેળવવા માટે
ਗੁਰੂ ਗੁਰੁ ਗੁਰੁ ਕਰਹੁ ਗੁਰੂ ਹਰਿ ਪਾਈਐ ॥ગુરુના ગુણ અને મહિમા ગાઓ, કારણ કે ઈશ્વર ગુરુથી જ પ્રાપ્ત થાય છે. ਉਦਧਿ ਗੁਰੁ ਗਹਿਰ ਗੰਭੀਰ ਬੇਅੰਤੁ ਹਰਿ ਨਾਮ ਨਗ ਹੀਰ ਮਣਿ ਮਿਲਤ ਲਿਵ ਲਾਈਐ ॥ગુરુ ગહન-ગંભીર, અનંત અને પ્રેમનો સાગર છે, તેનું ધ્યાન કરવાથી જ હરિનામ સ્વરૂપે મોતી, હીરા અને રત્નો મળે છે. ਫੁਨਿ ਗੁਰੂ ਪਰਮਲ
ਤਾਰਣ ਤਰਣ ਸਮ੍ਰਥੁ ਕਲਿਜੁਗਿ ਸੁਨਤ ਸਮਾਧਿ ਸਬਦ ਜਿਸੁ ਕੇਰੇ ॥કળિયુગમાં તે એકલો જ પોતાની જાતને સંસારના બંધનોમાંથી મુક્ત કરવા તેમજ બધી કલા સક્ષમ છે, તેમના પવિત્ર ઉપદેશો સાંભળીને આત્મા ઈશ્વરના ધ્યાનમાં લીન થઈ જાય છે. ਫੁਨਿ ਦੁਖਨਿ ਨਾਸੁ ਸੁਖਦਾਯਕੁ ਸੂਰਉ ਜੋ ਧਰਤ ਧਿਆਨੁ ਬਸਤ ਤਿਹ ਨੇਰੇ ॥તે સુખ આપનાર સૂર્ય છે, જે તેની સંભાળ રાખે
ਨਲੵ ਕਵਿ ਪਾਰਸ ਪਰਸ ਕਚ ਕੰਚਨਾ ਹੁਇ ਚੰਦਨਾ ਸੁਬਾਸੁ ਜਾਸੁ ਸਿਮਰਤ ਅਨ ਤਰ ॥ કવિ નલ્હએ કહ્યું છે કે ગુરુ રામદાસના રૂપમાં પારસના સ્પર્શથી હું કંચન જેવો બન્યો છું, જેમ અન્ય વૃક્ષો અને છોડ ચંદનની સુગંધથી સુગંધિત બને છે. ਜਾ ਕੇ ਦੇਖਤ ਦੁਆਰੇ ਕਾਮ ਕ੍ਰੋਧ ਹੀ ਨਿਵਾਰੇ ਜੀ ਹਉ ਬਲਿ ਬਲਿ ਜਾਉ ਸਤਿਗੁਰ ਸਾਚੇ ਨਾਮ ਪਰ
ਸੇਜ ਸਧਾ ਸਹਜੁ ਛਾਵਾਣੁ ਸੰਤੋਖੁ ਸਰਾਇਚਉ ਸਦਾ ਸੀਲ ਸੰਨਾਹੁ ਸੋਹੈ ॥હે ગુરુ રામદાસ! તમે આદરની પથારી બિછાવી છે, સરળ પ્રકૃતિની છત્ર સ્થાપિત કરી છે, કૃપાના રૂપમાં સંતોષની સ્થાપના કરી છે અને હંમેશા નમ્રતાનું બખ્તર પહેર્યું છે, જે ખૂબ સુંદર લાગે છે. ਗੁਰ ਸਬਦਿ ਸਮਾਚਰਿਓ ਨਾਮੁ ਟੇਕ ਸੰਗਾਦਿ ਬੋਹੈ ॥તમે ગુરુની સૂચના પ્રમાણે જીવન-વ્યવહાર અપનાવ્યો છે
ਸਤਗੁਰਿ ਦਯਾਲਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹ੍ਹਾਯਾ ਤਿਸੁ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਵਸਿ ਪੰਚ ਕਰੇ ॥તેમના સાચા ગુરુ અમરદાસજીએ દયાળુ બનીને તેમના મનમાં હરિનામને દૃઢ બનાવ્યું, જેમની કૃપાથી તેમણે પાંચ જાતીય દુર્ગુણોને વશ કર્યા. ਕਵਿ ਕਲੵ ਠਕੁਰ ਹਰਦਾਸ ਤਨੇ ਗੁਰ ਰਾਮਦਾਸ ਸਰ ਅਭਰ ਭਰੇ ॥੩॥કવિ કલસહાર કહે છે કે ઠાકુર હરદાસજીના પુત્ર ગુરુ રામદાસ જી, ખાલી હૃદયના તળાવોને પાણીથી ભરી
ਕਹਤਿਅਹ ਕਹਤੀ ਸੁਣੀ ਰਹਤ ਕੋ ਖੁਸੀ ਨ ਆਯਉ ॥તેમના મહાન ઉપદેશો સાંભળ્યા પરંતુ તેમના જીવન અને આચારથી મન પ્રસન્ન ન થયું (એટલે કે તેઓ મોટી-મોટી વાતો કરતા હતા પરંતુ તેમના આચરણથી હૃદય દુઃખી થતું હતું). ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਛੋਡਿ ਦੂਜੈ ਲਗੇ ਤਿਨੑ ਕੇ ਗੁਣ ਹਉ ਕਿਆ ਕਹਉ ॥હરિનામ સિવાય જેઓ દ્વૈત (સાંસારિક આસક્તિ)માં મગ્ન છે, જે