ਆਤਮਾ ਰਾਮੁ ਨ ਪੂਜਨੀ ਦੂਜੈ ਕਿਉ ਸੁਖੁ ਹੋਇ ॥અંતરાત્મા પ્રભુને ભજતો નથી, તો દ્વૈતભાવમાં સુખ કેવી રીતે મળે ? ਹਉਮੈ ਅੰਤਰਿ ਮੈਲੁ ਹੈ ਸਬਦਿ ਨ ਕਾਢਹਿ ਧੋਇ ॥અહંકારનો મેલ તેના મનમાં રહે છે અને તે તે મેલને તે શબ્દોથી ધોતો નથી. ਨਾਨਕ ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ ਮੈਲਿਆ ਮੁਏ ਜਨਮੁ ਪਦਾਰਥੁ ਖੋਇ ॥੨੦॥હે નાનક! પરમાત્માના નામ વિના મનસ્વી
ਹਰਿ ਪ੍ਰਭੁ ਵੇਪਰਵਾਹੁ ਹੈ ਕਿਤੁ ਖਾਧੈ ਤਿਪਤਾਇ ॥પ્રભુ બેફિકર છે કે તે કેવી રીતે સંતુષ્ટ છે. ਸਤਿਗੁਰ ਕੈ ਭਾਣੈ ਜੋ ਚਲੈ ਤਿਪਤਾਸੈ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਇ ॥જે સદ્દગુરુની કૃપાને અનુસરે છે, ગુણગાન ગાય છે, તો જ પ્રભુ સંતુષ્ટ થાય છે. ਧਨੁ ਧਨੁ ਕਲਜੁਗਿ ਨਾਨਕਾ ਜਿ ਚਲੇ ਸਤਿਗੁਰ ਭਾਇ ॥੧੨॥ગુરુ નાનક કહે છે કે કળિયુગમાં ફક્ત તે
ਸਲੋਕ ਮਹਲਾ ੩શ્લોક મહેલ ૩ || ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સદગુરૂની કૃપાથી મળે છે ਅਭਿਆਗਤ ਏਹ ਨ ਆਖੀਅਹਿ ਜਿਨ ਕੈ ਮਨ ਮਹਿ ਭਰਮੁ ॥જેનામાં લોભ સામાન્ય છે તે ભક્ત ન કહી શકાય. ਤਿਨ ਕੇ ਦਿਤੇ ਨਾਨਕਾ ਤੇਹੋ ਜੇਹਾ ਧਰਮੁ ॥੧॥ગુરુ નાનક કહે છે કે તેમને આપવામાં આવેલ દાનનું પરિણામ સમાન છે.
ਸਭਨੀ ਘਟੀ ਸਹੁ ਵਸੈ ਸਹ ਬਿਨੁ ਘਟੁ ਨ ਕੋਇ ॥દરેક વસ્તુમાં ઈશ્વરનો વાસ છે, એવી કોઈ વસ્તુ નથી કે જેમાં ઈશ્વર ન હોય. ਨਾਨਕ ਤੇ ਸੋਹਾਗਣੀ ਜਿਨੑਾ ਗੁਰਮੁਖਿ ਪਰਗਟੁ ਹੋਇ ॥੧੯॥ગુરુ નાનકનો અભિપ્રાય છે કે તે એક પરિણીત વ્યક્તિ છે, જેના મનમાં ઈશ્વર ગુરુ દ્વારા પ્રગટ થાય છે. || ૧૯ || ਜਉ ਤਉ ਪ੍ਰੇਮ ਖੇਲਣ
ਕੀਚੜਿ ਹਾਥੁ ਨ ਬੂਡਈ ਏਕਾ ਨਦਰਿ ਨਿਹਾਲਿ ॥જો માલિકની કૃપા – દ્રષ્ટિ હોય તો હાથ પાપ – વિકારો રૂપી દુર્ગુણોના કાદવમાં ફસાઈ નહીં. ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਖਿ ਉਬਰੇ ਗੁਰੁ ਸਰਵਰੁ ਸਚੀ ਪਾਲਿ ॥੮॥ગુરુ નાનકનો મત છે કે ગુરુના શરણમાં આત્મા સંસારના બંધનમાંથી મુક્ત થઈ જાય છે, કારણ કે ગુરુ સત્યનું સરોવર અને અચલ દીવાલ છે || ૮
ੴ ਸਤਿ ਨਾਮੁ ਕਰਤਾ ਪੁਰਖੁ ਨਿਰਭਉ ਨਿਰਵੈਰੁ ਅਕਾਲ ਮੂਰਤਿ ਅਜੂਨੀ ਸੈਭੰ ਗੁਰਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે બધી જગ્યાએ વ્યાપ્ત છે ભય રહિત છે વેર હિત છે જેનું સ્વરૂપ કાળથી પરે છે, જે યોનિઓમાં નથી ભટકતો જેનો પ્રકાશ તેની મેળાએ છે અને જે સદગુરૂની કૃપાથી મળે છે ਸਲੋਕ ਵਾਰਾਂ ਤੇ ਵਧੀਕ ॥“(‘આદિ ગ્રંથ’ના બાવીસ વારમાંથી
ਅੰਤੁ ਨ ਪਾਵਤ ਦੇਵ ਸਬੈ ਮੁਨਿ ਇੰਦ੍ਰ ਮਹਾ ਸਿਵ ਜੋਗ ਕਰੀ ॥તે ગુરુનો અંત બધા દેવી – દેવતાઓ, ઋષિ સ્વર્ગીય ઇન્દ્ર તેમજ યોગ-સાધનામાં લીન મહાદેવ શિવ પણ શોધી શક્યા નહીં. ਫੁਨਿ ਬੇਦ ਬਿਰੰਚਿ ਬਿਚਾਰਿ ਰਹਿਓ ਹਰਿ ਜਾਪੁ ਨ ਛਾਡੵਿਉ ਏਕ ਘਰੀ ॥બ્રહ્મા વેદોનું ચિંતન કરતા રહ્યા, પરંતુ તેમણે પણ એક ક્ષણ માટે પણ પરમાત્માનો જપ
ਭੈ ਨਿਰਭਉ ਮਾਣਿਅਉ ਲਾਖ ਮਹਿ ਅਲਖੁ ਲਖਾਯਉ ॥ગુરુ અર્જન દેવજી એ નિર્ભય ઈશ્વરનો સાક્ષાત્કાર કર્યો છે, જે લાખોમાં અદ્રશ્ય છે. ਅਗਮੁ ਅਗੋਚਰ ਗਤਿ ਗਭੀਰੁ ਸਤਿਗੁਰਿ ਪਰਚਾਯਉ ॥સદ્દગુરુ રામદાસે તમને મન અને વાણીથી પરે, અત્યંત ગંભીર ઈશ્વરનો ઉપદેશ આપ્યો. ਗੁਰ ਪਰਚੈ ਪਰਵਾਣੁ ਰਾਜ ਮਹਿ ਜੋਗੁ ਕਮਾਯਉ ॥ગુરુના ઉપદેશોમાં સફળ થઈને, ગુરુ અર્જુન દેવજીએ રાજ્યમાં યોગ કર્યા
ਗੁਰ ਅਰਜੁਨ ਗੁਣ ਸਹਜਿ ਬਿਚਾਰੰ ॥પ્રેમથી, હું ગુરુ અર્જુન દેવજીના ગુણગાન ગાઉં છું. ਗੁਰ ਰਾਮਦਾਸ ਘਰਿ ਕੀਅਉ ਪ੍ਰਗਾਸਾ ॥વાણીનું જહાજ, ગુરુ અર્જુન દેવજીએ ગુરુ રામદાસજીના ઘરે (બીબી ભાનીજીના ઉદરમાંથી 1563 એડીએ ગોઇંદવાલ) માં જન્મ લીધો હતો અને ਸਗਲ ਮਨੋਰਥ ਪੂਰੀ ਆਸਾ ॥બધી ઈચ્છાઓ અને કામનાઓ પૂરી થઈ. ਤੈ ਜਨਮਤ ਗੁਰਮਤਿ ਬ੍ਰਹਮੁ ਪਛਾਣਿਓ ॥હે ગુરુ અર્જુન!
ਕਵਿ ਕੀਰਤ ਜੋ ਸੰਤ ਚਰਨ ਮੁੜਿ ਲਾਗਹਿ ਤਿਨੑ ਕਾਮ ਕ੍ਰੋਧ ਜਮ ਕੋ ਨਹੀ ਤ੍ਰਾਸੁ ॥કવિ કિરાતે કહ્યું છે કે જે વ્યક્તિ શાંતિના દીવાદાંડી એવા સંત ગુરુ રામદાસના ચરણોમાં પડે છે તેને પોતાની વાસના, ક્રોધ અને યમના ભયથી મુક્તિ મળે છે. ਜਿਵ ਅੰਗਦੁ ਅੰਗਿ ਸੰਗਿ ਨਾਨਕ ਗੁਰ ਤਿਵ ਗੁਰ ਅਮਰਦਾਸ ਕੈ ਗੁਰੁ ਰਾਮਦਾਸੁ ॥੧॥જે રીતે ગુરુ