ਆਪੇ ਬਖਸੇ ਸਚੁ ਦ੍ਰਿੜਾਏ ਮਨੁ ਤਨੁ ਸਾਚੈ ਰਾਤਾ ਹੇ ॥੧੧॥તે પોતે જ ક્ષમા કરીને સત્ય દ્રઢ કરાવે છે અને જીવનું મન-શરીર સત્યમાં લીન 0 જાય છે ॥૧૧॥ ਮਨੁ ਤਨੁ ਮੈਲਾ ਵਿਚਿ ਜੋਤਿ ਅਪਾਰਾ ॥શરીરના વિકારોને લીધે આ મન મલિન છે, પણ તેમાં માત્ર અનંત પ્રભુનો પ્રકાશ જ બિરાજમાન છે. ਗੁਰਮਤਿ ਬੂਝੈ ਕਰਿ ਵੀਚਾਰਾ ॥ગુરુ-મત પ્રમાણે
ਜਹ ਦੇਖਾ ਤੂ ਸਭਨੀ ਥਾਈ ॥હે પ્રભુ! જ્યાં પણ જોવ છું, તું બધા સ્થાનોમાં વ્યાપ્ત છે. ਪੂਰੈ ਗੁਰਿ ਸਭ ਸੋਝੀ ਪਾਈ ॥સંપૂર્ણ ગુરુથી આ સમજ પ્રાપ્ત થઈ છે કે ਨਾਮੋ ਨਾਮੁ ਧਿਆਈਐ ਸਦਾ ਸਦ ਇਹੁ ਮਨੁ ਨਾਮੇ ਰਾਤਾ ਹੇ ॥੧੨॥હંમેશા નામનું મનન કર, કારણ કે આ મન નામમાં જ લીન થાય છે ॥૧૨॥ ਨਾਮੇ ਰਾਤਾ
ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਾਚਾ ਸਬਦਿ ਪਛਾਤਾ ॥ગુરુમુખે શબ્દ દ્વારા સ્વયંભૂ પરમાત્માને જ ઓળખ્યો છે, ਨਾ ਤਿਸੁ ਕੁਟੰਬੁ ਨਾ ਤਿਸੁ ਮਾਤਾ ॥જેનો ન કોઈ પરિવાર છે, ન કોઈ માતા છે, ਏਕੋ ਏਕੁ ਰਵਿਆ ਸਭ ਅੰਤਰਿ ਸਭਨਾ ਜੀਆ ਕਾ ਆਧਾਰੀ ਹੇ ॥੧੩॥ફક્ત એક તે જ બધાના અંતર્મનમાં આનંદ કરી રહ્યો છે અને તે બધા જીવોનો આધાર છે ॥૧૩॥ ਹਉਮੈ
ਗੁਰਮੁਖਿ ਗਿਆਨੁ ਏਕੋ ਹੈ ਜਾਤਾ ਅਨਦਿਨੁ ਨਾਮੁ ਰਵੀਜੈ ਹੇ ॥੧੩॥ગુરુનું જ્ઞાન એકમાત્ર પરમાત્માને જ જાણે છે અને તે રાત-દિવસ નામમાં જ લીન રહે છે ॥૧૩॥ ਬੇਦ ਪੜਹਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਨ ਬੂਝਹਿ ॥જીવ વેદોનું પાઠ કરે છે પરંતુ હરિ-નામના રહસ્યને સમજતો નથી. ਮਾਇਆ ਕਾਰਣਿ ਪੜਿ ਪੜਿ ਲੂਝਹਿ ॥પાઠ-પઠન કરતી વખતે તે માયાને લીધે મૂંઝવણમાં રહે છે.
ਮਾਇਆ ਮੋਹਿ ਸੁਧਿ ਨ ਕਾਈ ॥મોહ-માયામાં મસ્ત જીવને કોઈ હોશ આવતો નથી. ਮਨਮੁਖ ਅੰਧੇ ਕਿਛੂ ਨ ਸੂਝੈ ਗੁਰਮਤਿ ਨਾਮੁ ਪ੍ਰਗਾਸੀ ਹੇ ॥੧੪॥અંધ મનમુખને કોઈ જ્ઞાન હોતું નથી, પરંતુ ગુરુના ઉપદેશથી જ હૃદયમાં નામનો આલોક થાય છે ॥૧૪॥ ਮਨਮੁਖ ਹਉਮੈ ਮਾਇਆ ਸੂਤੇ ॥મનમુખી જીવ અહંકાર તેમજ મોહ-માયામાં જ સુતેલો રહે છે. ਅਪਣਾ ਘਰੁ ਨ ਸਮਾਲਹਿ ਅੰਤਿ
ਘਟਿ ਘਟਿ ਵਸਿ ਰਹਿਆ ਜਗਜੀਵਨੁ ਦਾਤਾ ॥જીવન આપનાર દરેક શરીર બાધામાં વસી રહ્યો છે. ਇਕ ਥੈ ਗੁਪਤੁ ਪਰਗਟੁ ਹੈ ਆਪੇ ਗੁਰਮੁਖਿ ਭ੍ਰਮੁ ਭਉ ਜਾਈ ਹੇ ॥੧੫॥કોઈ સ્થાન પર તે ગુપ્ત છે અને ક્યાંક તે સાક્ષાત રૂપમાં છે, ગુરુમુખનો ભ્રમ-ભય દૂર થઈ જાય છે ॥૧૫॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਹਰਿ ਜੀਉ ਏਕੋ ਜਾਤਾ ॥ગુરુમુખ એક પરમાત્માને જ જાણે છે,
ਆਪਹੁ ਹੋਆ ਨਾ ਕਿਛੁ ਹੋਸੀ ॥પોતાની મેળે ન કાંઈ થયું છે અને ન તો કાંઈ ભવિષ્યમાં થશે. ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਮਿਲੈ ਵਡਿਆਈ ਦਰਿ ਸਾਚੈ ਪਤਿ ਪਾਈ ਹੇ ॥੧੬॥੩॥હે નાનક! પ્રભુના નામનું ચિંતન કરવાથી જ કીર્તિ મળે છે અને સાચા દ્વારે આદર મળે છે.॥૧૬॥૩॥ ਮਾਰੂ ਮਹਲਾ ੩ ॥મારુ મહેલ ૩॥ ਜੋ ਆਇਆ ਸੋ ਸਭੁ ਕੋ ਜਾਸੀ ॥જે
ਏਕੋ ਅਮਰੁ ਏਕਾ ਪਤਿਸਾਹੀ ਜੁਗੁ ਜੁਗੁ ਸਿਰਿ ਕਾਰ ਬਣਾਈ ਹੇ ॥੧॥ફક્ત તેનો જ હુકમ બધા પર ચાલે છે, એક તેની બાદશાહી છે અને યુગ-યુગાંતરોથી બધું તેની મરજીથી જ થઈ રહ્યું છે ॥૧॥ ਸੋ ਜਨੁ ਨਿਰਮਲੁ ਜਿਨਿ ਆਪੁ ਪਛਾਤਾ ॥તે જ જીવ નિર્મળ છે, જેને પોતાને ઓળખી લીધો છે અને ਆਪੇ ਆਇ ਮਿਲਿਆ ਸੁਖਦਾਤਾ ॥સુખ આપનાર
ਗਿਆਨੀ ਧਿਆਨੀ ਆਖਿ ਸੁਣਾਏ ॥જ્ઞાની-ધ્યાની પણ કહીને આ જ વાત સંભળાવે છે. ਸਭਨਾ ਰਿਜਕੁ ਸਮਾਹੇ ਆਪੇ ਕੀਮਤਿ ਹੋਰ ਨ ਹੋਈ ਹੇ ॥੨॥તે બધા જીવોને ભોજન દે છે અને પોતાની મહિમા પોતે જ જાણે છે, કોઈ બીજું તેની કીર્તિ કહી શકતું નથી ॥૨॥ ਮਾਇਆ ਮੋਹੁ ਅੰਧੁ ਅੰਧਾਰਾ ॥મોહ-માયાનો ગાઢ અંધકાર છે અને ਹਉਮੈ ਮੇਰਾ ਪਸਰਿਆ ਪਾਸਾਰਾ
ਆਪੇ ਮੇਲੇ ਦੇ ਵਡਿਆਈ ॥તે પોતે જ જીવને મળાવીને મોટાઈ આપે છે અને ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਕੀਮਤਿ ਪਾਈ ॥ગુરુની દયાથી જ સાચી કિંમત આંકી શકે છે. ਮਨਮੁਖਿ ਬਹੁਤੁ ਫਿਰੈ ਬਿਲਲਾਦੀ ਦੂਜੈ ਭਾਇ ਖੁਆਈ ਹੇ ॥੩॥મનમુખી જીવ ખુબ ભટકતો, રોતો-બૂમો પાડતો તેમજ દ્વેતભાવમાં હેરાન થાય છે ॥૩॥ ਹਉਮੈ ਮਾਇਆ ਵਿਚੇ ਪਾਈ ॥અહં તેમજ માયામાં લુપ્ત થઈને ਮਨਮੁਖ