ਸਭੁ ਕੋ ਬੋਲੈ ਆਪਣ ਭਾਣੈ ॥દરેક કોઈ પોતાની ઈચ્છાથી જ બોલે છે ਮਨਮੁਖੁ ਦੂਜੈ ਬੋਲਿ ਨ ਜਾਣੈ ॥અને સ્વેચ્છાચારીને કારણે બોલવાનું જ જાણતો નથી. ਅੰਧੁਲੇ ਕੀ ਮਤਿ ਅੰਧਲੀ ਬੋਲੀ ਆਇ ਗਇਆ ਦੁਖੁ ਤਾਹਾ ਹੇ ॥੧੧॥અંધની બુદ્ધિ તેમજ બોલી અંધ છે આથી તે જન્મ-મરણનું દુઃખ ભોગવે છે ॥૧૧॥ ਦੁਖ ਮਹਿ ਜਨਮੈ ਦੁਖ ਮਹਿ ਮਰਣਾ ॥તે દુઃખમાં
ਭੂਲੇ ਸਿਖ ਗੁਰੂ ਸਮਝਾਏ ॥જો શિષ્યથી ભુલ થઈ જાય તો ગુરુ તેને સમજાવી દે છે, ਉਝੜਿ ਜਾਦੇ ਮਾਰਗਿ ਪਾਏ ॥જો તે અસત્ય રસ્તા પર જાય છે તો તેને સાચો રસ્તો આપે છે. ਤਿਸੁ ਗੁਰ ਸੇਵਿ ਸਦਾ ਦਿਨੁ ਰਾਤੀ ਦੁਖ ਭੰਜਨ ਸੰਗਿ ਸਖਾਤਾ ਹੇ ॥੧੩॥તે ગુરુની હંમેશા સેવા કર, જે બધા દુઃખ મટાડનાર, સાચો મિત્ર તેમજ
ਹਉਮੈ ਮਮਤਾ ਕਰਦਾ ਆਇਆ ॥તું અભિમાન તેમજ મમત્વ કરતો જગતમાં આવ્યો છે, ਆਸਾ ਮਨਸਾ ਬੰਧਿ ਚਲਾਇਆ ॥તમારી આશાઓ અને ઝંખનાઓ તમને બાંધી રાખે છે. ਮੇਰੀ ਮੇਰੀ ਕਰਤ ਕਿਆ ਲੇ ਚਾਲੇ ਬਿਖੁ ਲਾਦੇ ਛਾਰ ਬਿਕਾਰਾ ਹੇ ॥੧੫॥‘હુ-મારુ’ કરીને અહીં શું લઈને ચાલ્યો છે. તું તો માયારૂપી વિકારોનો રાખ લઈ ચાલ્યો છે ॥૧૫॥ ਹਰਿ ਕੀ ਭਗਤਿ ਕਰਹੁ
ਰਾਮ ਨਾਮੁ ਸਾਧੂ ਸਰਣਾਈ ॥સાધુ મહાત્માની શરણમાં આવવાથી જ રામ-નામ મળે છે અને ਸਤਿਗੁਰ ਬਚਨੀ ਗਤਿ ਮਿਤਿ ਪਾਈ ॥સદ્દગુરૂની વાણી દ્વારા તેની ગતિ તેમજ વિસ્તારનું રહસ્ય પ્રાપ્ત થાય છે. ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਜਪਿ ਹਰਿ ਮਨ ਮੇਰੇ ਹਰਿ ਮੇਲੇ ਮੇਲਣਹਾਰਾ ਹੇ ॥੧੭॥੩॥੯॥હે મન! ગુરુ નાનકનું કહેવું છે કે હરિ નામનું જાપ કરો; કારણ કે આ પરમ-સત્યથી મળાવનાર
ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ ਪ੍ਰਭਿ ਪਾਰਿ ਉਤਾਰੀ ॥હે પ્રભુ! કૃપા કરીને તે તેનો સંસાર-સમુદ્રથી ઉદ્ધાર કરી દીધો છે. ਅਗਨਿ ਪਾਣੀ ਸਾਗਰੁ ਅਤਿ ਗਹਰਾ ਗੁਰੁ ਸਤਿਗੁਰੁ ਪਾਰਿ ਉਤਾਰਾ ਹੇ ॥੨॥આ સંસાર-સમુદ્ર તૃષ્ણાની આગના જળથી ભરાયેલ છે, જે ખુબ જ ઊંડું છે, પરંતુ ગુરુ આમાંથી પાર ઉતારી દે છે ॥૨॥ ਮਨਮੁਖ ਅੰਧੁਲੇ ਸੋਝੀ ਨਾਹੀ ॥અંધને આ વાતની સમજ જ
ਸਤਿਗੁਰੁ ਦਾਤਾ ਮੁਕਤਿ ਕਰਾਏ ॥સદ્દગુરુ જ દાતા છે, તે જ જીવની મુક્તિ કરાવે છે. ਸਭਿ ਰੋਗ ਗਵਾਏ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਰਸੁ ਪਾਏ ॥તે મુખમાં નામ અમૃત નાખીને બધા રોગ દૂર કરી દે છે. ਜਮੁ ਜਾਗਾਤਿ ਨਾਹੀ ਕਰੁ ਲਾਗੈ ਜਿਸੁ ਅਗਨਿ ਬੁਝੀ ਠਰੁ ਸੀਨਾ ਹੇ ॥੫॥જેની તૃષ્ણાગ્નિ ઠરી ગઈ છે, છાતી ઠંડી થઈ ગઈ છે, યમરૂપી અધિકારી તેના
ਚਾਰਿ ਪਦਾਰਥ ਲੈ ਜਗਿ ਆਇਆ ॥ધર્મ, અર્થ, કામ તેમજ મોક્ષ – ચાર પદાર્થોની કામના લઈને તે જગતમાં આવ્યો, ਸਿਵ ਸਕਤੀ ਘਰਿ ਵਾਸਾ ਪਾਇਆ ॥પરંતુ જીવે માયાના જગતરૂપી ઘરમાં નિવાસ મેળવી લીધો. ਏਕੁ ਵਿਸਾਰੇ ਤਾ ਪਿੜ ਹਾਰੇ ਅੰਧੁਲੈ ਨਾਮੁ ਵਿਸਾਰਾ ਹੇ ॥੬॥જયારે કોઈ પ્રભુને ભુલાવી દે છે તો તે પોતાની જીવન રમત હારી જાય છે. અંધ
ਛੋਡਿਹੁ ਨਿੰਦਾ ਤਾਤਿ ਪਰਾਈ ॥પારકી-નિંદા અને બીજાથી દ્વેષ કરવાનું છોડી દે, ਪੜਿ ਪੜਿ ਦਝਹਿ ਸਾਤਿ ਨ ਆਈ ॥જે ગ્રંથોને વાંચીને પણ ઈર્ષ્યા-આગમાં સળગતા રહે છે, તેના મનને શાંતિ મળતી નથી. ਮਿਲਿ ਸਤਸੰਗਤਿ ਨਾਮੁ ਸਲਾਹਹੁ ਆਤਮ ਰਾਮੁ ਸਖਾਈ ਹੇ ॥੭॥સત્સંગતિમાં મળીને રામ-નામનું સ્તુતિગાન કર, અંતમાં તે જ સહાયક થાય છે ॥૭॥ ਛੋਡਹੁ ਕਾਮ ਕ੍ਰੋਧੁ ਬੁਰਿਆਈ ॥વાસના,
ਨਾਵਹੁ ਭੁਲੀ ਚੋਟਾ ਖਾਏ ॥પ્રભુને ભૂલનારી જીવ-સ્ત્રી ખુબ વેદના સહન કરે છે અને ਬਹੁਤੁ ਸਿਆਣਪ ਭਰਮੁ ਨ ਜਾਏ ॥અનેક ચતુરાઈઓ કરવાથી પણ તેનો ભ્રમ દૂર થતો નથી. ਪਚਿ ਪਚਿ ਮੁਏ ਅਚੇਤ ਨ ਚੇਤਹਿ ਅਜਗਰਿ ਭਾਰਿ ਲਦਾਈ ਹੇ ॥੮॥મૂર્ખ મનુષ્ય પરમાત્માને યાદ કરતો નથી, તેથી દુઃખી જ થયો છે અને તેને પાપોનો ભાર લઈ લીધો છે
ਗੁਰਮੁਖਿ ਵਿਰਲਾ ਚੀਨੈ ਕੋਈ ॥કોઈ દુર્લભ ગુરુમુખ જ રહસ્યને ઓળખતો હતો. ਦੁਇ ਪਗ ਧਰਮੁ ਧਰੇ ਧਰਣੀਧਰ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਾਚੁ ਤਿਥਾਈ ਹੇ ॥੮॥પૃથ્વીને ધારણ કરનાર હવે ધર્મરૂપી બળદ બે પગ પર ઉભો હતો અને ગુરુથી જ સત્યની પ્રાપ્તિ થતી હતી ॥૮॥ ਰਾਜੇ ਧਰਮੁ ਕਰਹਿ ਪਰਥਾਏ ॥મોટા-મોટા રાજા પોતાની કોઈ ઈચ્છા માટે ધર્મ-કર્મ કરી રહ્યા હતા, ਆਸਾ ਬੰਧੇ