ਮਃ ੩ ॥મહેલ ૩॥ ਸੰਤਾ ਨਾਲਿ ਵੈਰੁ ਕਮਾਵਦੇ ਦੁਸਟਾ ਨਾਲਿ ਮੋਹੁ ਪਿਆਰੁ ॥નિંદક મનુષ્ય સંતોની સાથે ખૂબ વેર રાખે છે પરંતુ દુષ્ટોની સાથે તેનો ખુબ મોહ તેમજ પ્રેમ હોય છે. ਅਗੈ ਪਿਛੈ ਸੁਖੁ ਨਹੀ ਮਰਿ ਜੰਮਹਿ ਵਾਰੋ ਵਾਰ ॥આવા મનુષ્યોને લોક તેમજ પરલોકમાં જરા પણ સુખ મળતું નથી, જેના કારણે તે પીડિત થઈને ફરી ફરી
ਇਉ ਗੁਰਮੁਖਿ ਆਪੁ ਨਿਵਾਰੀਐ ਸਭੁ ਰਾਜੁ ਸ੍ਰਿਸਟਿ ਕਾ ਲੇਇ ॥આ રીતે પોતાના આત્માભિમાનને મટાડીને ગુરુમુખ આખા વિશ્વનું શાસન પ્રાપ્ત કરી લે છે. ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਖਿ ਬੁਝੀਐ ਜਾ ਆਪੇ ਨਦਰਿ ਕਰੇਇ ॥੧॥હે નાનક! જયારે પરમાત્મા પોતાની કૃપા-દ્રષ્ટિ કરે છે, તો જ મનુષ્ય ગુરુમુખ બનીને આ સત્યને સમજે છે ॥૧॥ ਮਃ ੩ ॥મહેલ ૩॥ ਜਿਨ ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇਆ
ਸਲੋਕੁ ਮਃ ੩ ॥શ્લોક મહેલ ૩॥ ਪਰਥਾਇ ਸਾਖੀ ਮਹਾ ਪੁਰਖ ਬੋਲਦੇ ਸਾਝੀ ਸਗਲ ਜਹਾਨੈ ॥મહાપુરુષ કોઈ વિશેષના સંબંધમાં શિક્ષાની વાત બોલે છે પરંતુ તેની શિક્ષા જગતના બધા લોકો માટે હોય છે. ਗੁਰਮੁਖਿ ਹੋਇ ਸੁ ਭਉ ਕਰੇ ਆਪਣਾ ਆਪੁ ਪਛਾਣੈ ॥જે મનુષ્ય ગુરુમુખ બની જાય છે, તે પરમાત્માનો ભય માને છે અને પોતાને ઓળખી લે છે.
ਸਲੋਕੁ ਮਃ ੩ ॥શ્લોક મહેલ ૩॥ ਵਿਣੁ ਨਾਵੈ ਸਭਿ ਭਰਮਦੇ ਨਿਤ ਜਗਿ ਤੋਟਾ ਸੈਸਾਰਿ ॥નામથી વિહીન બધા મનુષ્ય રોજ ભટકતા જ રહે છે અને સંસારમાં તેની ક્ષતિ જ થતી રહે છે. ਮਨਮੁਖਿ ਕਰਮ ਕਮਾਵਣੇ ਹਉਮੈ ਅੰਧੁ ਗੁਬਾਰੁ ॥મનમુખ મનુષ્ય અહંકારના ઘોર અંધકારમાં જ કર્મ કરતો રહે છે. ਗੁਰਮੁਖਿ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਪੀਵਣਾ ਨਾਨਕ ਸਬਦੁ ਵੀਚਾਰਿ ॥੧॥હે નાનક!
ਮਨ ਕੀ ਸਾਰ ਨ ਜਾਣਨੀ ਹਉਮੈ ਭਰਮਿ ਭੁਲਾਇ ॥તે પોતાના મનની સ્થિતિ સમજતા નથી, ત્યારથી તેના અહંકારે તેમજ ભ્રમે જ તેને ભટકાવી દીધા છે. ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਭਉ ਪਇਆ ਵਡਭਾਗਿ ਵਸਿਆ ਮਨਿ ਆਇ ॥ગુરુની કૃપાથી જ મનમાં શ્રધ્ધા-ભાવના ઉત્પન્ન થાય છે અને સૌભાગ્યથી જ પરમાત્મા મનમાં આવીને સ્થિત થાય છે. ਭੈ ਪਇਐ ਮਨੁ ਵਸਿ ਹੋਆ ਹਉਮੈ
ਧੰਧਾ ਕਰਤਿਆ ਨਿਹਫਲੁ ਜਨਮੁ ਗਵਾਇਆ ਸੁਖਦਾਤਾ ਮਨਿ ਨ ਵਸਾਇਆ ॥સાંસારિક કાર્ય કરતા મનુષ્ય પોતાનું જીવન નિષ્ફળ જ ગુમાવી દે છે અને સુખના દાતા પરમાત્માને પોતાના મનમાં વસાવતો નથી. ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਤਿਨਾ ਕਉ ਮਿਲਿਆ ਜਿਨ ਕਉ ਧੁਰਿ ਲਿਖਿ ਪਾਇਆ ॥੧॥હે નાનક! પરમાત્માનું નામ તેને જ મળ્યું છે, જેના નસીબમાં આ રીતે જન્મથી પૂર્વ પ્રારંભથી લખેલું છે
ਸਲੋਕੁ ਮਃ ੩ ॥શ્લોક મહેલ ૩॥ ਹਉਮੈ ਜਲਤੇ ਜਲਿ ਮੁਏ ਭ੍ਰਮਿ ਆਏ ਦੂਜੈ ਭਾਇ ॥અનેક જીવ અહંકારની આગમાં સળગતા પ્રાણ ત્યાગી ગયા છે, મુશ્કેલીમાં ભટકતા છેવટે ગુરુની પાસે આવ્યા છે. ਪੂਰੈ ਸਤਿਗੁਰਿ ਰਾਖਿ ਲੀਏ ਆਪਣੈ ਪੰਨੈ ਪਾਇ ॥સંપૂર્ણ ગુરુએ શરણમાં આવેલ જીવોના કર્મોને પોતાના લેખમાં નાખીને તેનું કલ્યાણ કરી દીધું છે. ਇਹੁ ਜਗੁ ਜਲਤਾ ਨਦਰੀ
ਮਨ ਕਾਮਨਾ ਤੀਰਥ ਜਾਇ ਬਸਿਓ ਸਿਰਿ ਕਰਵਤ ਧਰਾਏ ॥તે પોતાની મનોકામના માટે તીર્થ-સ્થાન પર જઈને પણ વસે છે, પોતાના માથાને આરાની નીચે પણ રખાવે છે, ਮਨ ਕੀ ਮੈਲੁ ਨ ਉਤਰੈ ਇਹ ਬਿਧਿ ਜੇ ਲਖ ਜਤਨ ਕਰਾਏ ॥੩॥ભલે તે આ વિધીના લાખો ઉપાય કરી લે પરંતુ તો પણ તેના મનની ગંદકી દૂર થતી નથી ॥૩॥ ਕਨਿਕ
ਤਿਨਾ ਪਿਛੈ ਛੁਟੀਐ ਪਿਆਰੇ ਜੋ ਸਾਚੀ ਸਰਣਾਇ ॥੨॥હે પ્રેમાળ! જે લોકો સત્યની શરણમાં આવે છે, તેનું અનુસરણ કરતા અમે પણ મુક્તિ પ્રાપ્ત કરી શકીએ છીએ ॥૨॥ ਮਿਠਾ ਕਰਿ ਕੈ ਖਾਇਆ ਪਿਆਰੇ ਤਿਨਿ ਤਨਿ ਕੀਤਾ ਰੋਗੁ ॥હે પ્રેમાળ! મનુષ્ય વૈશ્વિક પદાર્થોને મીઠા સમજતો ખાય છે, પરંતુ તે તો શરીરમાં રોગ જ ઉત્પન્ન કરી દે છે. ਕਉੜਾ
ਮੇਰਾ ਤੇਰਾ ਛੋਡੀਐ ਭਾਈ ਹੋਈਐ ਸਭ ਕੀ ਧੂਰਿ ॥હે ભાઈ! ‘મારુ-તારુ’ની ભાવના ત્યાગી દેવી જોઈએ અને બધાના ચરણોની ધૂળ બની જવું જોઈએ. ਘਟਿ ਘਟਿ ਬ੍ਰਹਮੁ ਪਸਾਰਿਆ ਭਾਈ ਪੇਖੈ ਸੁਣੈ ਹਜੂਰਿ ॥પ્રભુ તો દરેક શરીરમાં હાજર છે અને તે પ્રત્યક્ષ બધાને જોવે તેમજ સાંભળે છે. ਜਿਤੁ ਦਿਨਿ ਵਿਸਰੈ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ਭਾਈ ਤਿਤੁ ਦਿਨਿ ਮਰੀਐ ਝੂਰਿ ॥હે ભાઈ!