ਮੁਖਿ ਅਪਿਆਉ ਬੈਠ ਕਉ ਦੈਨ ॥
ବସିଥିବା ସମୟରେ ମୁଖରେ ଭୋଜନ ଦେବା ପାଇଁ, ତୋର ସେବା କରିବା ପାଇଁ।
ਇਹੁ ਨਿਰਗੁਨੁ ਗੁਨੁ ਕਛੂ ਨ ਬੂਝੈ ॥
ଏହି ଗୁଣହୀନ ମନୁଷ୍ୟ କରିଥିବା ଉପକାରର କିଛି ମଧ୍ୟ ପ୍ରଶଂସା କରେ ନାହିଁ।
ਬਖਸਿ ਲੇਹੁ ਤਉ ਨਾਨਕ ਸੀਝੈ ॥੧॥
ନାନକ କହନ୍ତି ଯେ ହେ ଇଶ୍ଵର! ଯଦି ତୁ ତାହାକୁ କ୍ଷମା କରିଦିଅ, ତାହାହେଲେ ହିଁ ସେ ମୋକ୍ଷ ପ୍ରାପ୍ତ କରିପାରିବ ॥1॥
ਜਿਹ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਧਰ ਊਪਰਿ ਸੁਖਿ ਬਸਹਿ ॥
ଜୀବ!) ଯେଉଁ (ପ୍ରଭୁ)ଙ୍କ କୃପାରୁ ତୁମେ ଧରିତ୍ରି ଉପରେ ସୁଖରେ ବାସ କରୁଛ ,
ਸੁਤ ਭ੍ਰਾਤ ਮੀਤ ਬਨਿਤਾ ਸੰਗਿ ਹਸਹਿ ॥
ଆଉ ପୁତ୍ର, ଭାଇ , ସ୍ତ୍ରୀ ସାଥିରେ ହସି ରହୁଛ;
ਜਿਹ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਪੀਵਹਿ ਸੀਤਲ ਜਲਾ ॥
ଯାହାର କୃପାରୁ ତୁ ଶୀତଳ ଜଳ ପାନ କରୁ
ਸੁਖਦਾਈ ਪਵਨੁ ਪਾਵਕੁ ਅਮੁਲਾ ॥
ଆଉ ତୋତେ ପ୍ରସନ୍ନ କରୁଥିବା ସୁଖଦାୟକ ବାୟୁ ଏବଂ ଅମୂଲ୍ୟ ଅଗ୍ନି ମିଳିଅଛି,
ਜਿਹ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਭੋਗਹਿ ਸਭਿ ਰਸਾ ॥
ଯାହାଙ୍କ କୃପାରୁ ତୁ ସବୁ ରସ ଭୋଗୁଅଛୁ
ਸਗਲ ਸਮਗ੍ਰੀ ਸੰਗਿ ਸਾਥਿ ਬਸਾ ॥
ଆଉ ସମସ୍ତ ପଦାର୍ଥ ସାଥିରେ ତୁମେ ରହୁଅଛ ,
ਦੀਨੇ ਹਸਤ ਪਾਵ ਕਰਨ ਨੇਤ੍ਰ ਰਸਨਾ ॥
ଯିଏ ତୋତେ ହାତ, ପାଦ, କାନ, ଆଖି ଏବଂ ଜୀବ ପ୍ରଦାନ କରିଛି,
ਤਿਸਹਿ ਤਿਆਗਿ ਅਵਰ ਸੰਗਿ ਰਚਨਾ ॥
(ହେ ପ୍ରାଣୀ!) ତୁମେ ସେହି ଈଶ୍ଵରଙ୍କୁ ଭୁଲି ଅନ୍ୟ ସାଥିରେ ପ୍ରେମ କରୁଅଛ।
ਐਸੇ ਦੋਖ ਮੂੜ ਅੰਧ ਬਿਆਪੇ ॥
ଏପରି ଦୋଷୀ ଜ୍ଞାନହୀନ ମୂର୍ଖର ସାଥିରେ ଫସିଅଛ।
ਨਾਨਕ ਕਾਢਿ ਲੇਹੁ ਪ੍ਰਭ ਆਪੇ ॥੨॥
ନାନକ କହନ୍ତି ଯେ ହେ ପ୍ରଭୁ! ତାହାକୁ ତୁମେ ସ୍ଵୟଂ ହିଁ ରକ୍ଷା କର ॥2॥
ਆਦਿ ਅੰਤਿ ਜੋ ਰਾਖਨਹਾਰੁ ॥
ଯେଉଁ ପରମାତ୍ମା ଆଦିରୁ ନେଇ ଅନ୍ତ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ (ଜନ୍ମରୁ ମୃତ୍ୟୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ) ସବୁଙ୍କ ରକ୍ଷକ ଅଟନ୍ତି,
ਤਿਸ ਸਿਉ ਪ੍ਰੀਤਿ ਨ ਕਰੈ ਗਵਾਰੁ ॥
ମୂର୍ଖ ପୁରୁଷ ତାହାଙ୍କୁ ପ୍ରେମ କରେ ନାହିଁ।
ਜਾ ਕੀ ਸੇਵਾ ਨਵ ਨਿਧਿ ਪਾਵੈ ॥
ଯାହାଙ୍କ ସେବା ଦ୍ଵାରା ତାହାକୁ ନବ ନିଧି ମିଳିଥାଏ,
ਤਾ ਸਿਉ ਮੂੜਾ ਮਨੁ ਨਹੀ ਲਾਵੈ ॥
ତାହାଙ୍କୁ ମୂର୍ଖ ଜୀବ ନିଜ ହୃଦୟରେ ଲଗାଏ ନାହିଁ।
ਜੋ ਠਾਕੁਰੁ ਸਦ ਸਦਾ ਹਜੂਰੇ ॥
ଯେଉଁ ଠାକୁର ସର୍ବଦା ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଅଟନ୍ତି,
ਤਾ ਕਉ ਅੰਧਾ ਜਾਨਤ ਦੂਰੇ ॥
ତାଙ୍କୁ ଜ୍ଞାନହୀନ ଜୀବ ଦୂର ବୋଲି ଭାବିଥାଏ।
ਜਾ ਕੀ ਟਹਲ ਪਾਵੈ ਦਰਗਹ ਮਾਨੁ ॥
ଯାହାଙ୍କ ସେବା-ଭକ୍ତିରେ ସେ ପ୍ରଭୁଙ୍କ ଦରବାରରେ ସୋଭା ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ,
ਤਿਸਹਿ ਬਿਸਾਰੈ ਮੁਗਧੁ ਅਜਾਨੁ ॥
ମୂର୍ଖ ଏବଂ ଅଜ୍ଞାନ ପୁରୁଷ ସେହି ଈଶ୍ଵରଙ୍କୁ ଭୁଲିଯାଏ।
ਸਦਾ ਸਦਾ ਇਹੁ ਭੂਲਨਹਾਰੁ ॥
ନଶ୍ଵର ପ୍ରାଣୀ ସର୍ବଦା ଭୁଲ କରିଥାଏ।
ਨਾਨਕ ਰਾਖਨਹਾਰੁ ਅਪਾਰੁ ॥੩॥
ହେ ନାନକ! କେବଳ ଅନନ୍ତ ଇଶ୍ଵର ହିଁ ରକ୍ଷକ ଅଟନ୍ତି ॥3॥
ਰਤਨੁ ਤਿਆਗਿ ਕਉਡੀ ਸੰਗਿ ਰਚੈ ॥
ନାମ-ରତ୍ନକୁ ତ୍ୟାଗ କରି ମନୁଷ୍ୟ ମାୟା ରୂପୀ କଉଡି ସାଥିରେ ଖୁସିରେ ରହିଥାଏ।
ਸਾਚੁ ਛੋਡਿ ਝੂਠ ਸੰਗਿ ਮਚੈ ॥
ସେ ସତ୍ୟକୁ ତ୍ୟାଗ କରି ମିଥ୍ୟା ସାଥିରେ ପ୍ରସନ୍ନ ହୋଇଥାଏ।
ਜੋ ਛਡਨਾ ਸੁ ਅਸਥਿਰੁ ਕਰਿ ਮਾਨੈ ॥
ଦୁନିଆର ଯେଉଁ ପଦାର୍ଥକୁ ସେ ତ୍ୟାଗ କରିବା କଥା ଭାବୁଛି, ତାହାକୁ ସେ ସର୍ବଦା ସ୍ଥିର ଭାବୁଛି।
ਜੋ ਹੋਵਨੁ ਸੋ ਦੂਰਿ ਪਰਾਨੈ ॥
ଯାହା କିଛି ହେବାର ଅଛି, ତାହାକୁ ସେ ଦୂର ଭାବିଥାଏ।
ਛੋਡਿ ਜਾਇ ਤਿਸ ਕਾ ਸ੍ਰਮੁ ਕਰੈ ॥
ଯାହାକୁ ସେ ଛାଡି ଯିବାକୁ ହୁଏ, ତାହା ପାଇଁ କଷ୍ଟ ଉଠାଇଥାଏ।
ਸੰਗਿ ਸਹਾਈ ਤਿਸੁ ਪਰਹਰੈ ॥
ସେ ସେହି ସହାୟକ ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ତ୍ୟାଗ କରିଥାଏ, ଯିଏ ସର୍ବଦା ତାହାଙ୍କ ସାଥିରେ ଥାଆନ୍ତି।
ਚੰਦਨ ਲੇਪੁ ਉਤਾਰੈ ਧੋਇ ॥ਗਰਧਬ ਪ੍ਰੀਤਿ ਭਸਮ ਸੰਗਿ ਹੋਇ ॥
ସେ ଚନ୍ଦନର ଲେପ ଧୋଇ ବାହାର କରି ଦେଇଥାଏ, ଗଧର କେବଳ ଭସ୍ମ ସହିତ ହିଁ ପ୍ରେମ ଥାଏ।
ਅੰਧ ਕੂਪ ਮਹਿ ਪਤਿਤ ਬਿਕਰਾਲ ॥
ମନୁଷ୍ୟ ଭୟଙ୍କର ଅନ୍ଧାର କୂଅରେ ପଡିଯାଇଛି।
ਨਾਨਕ ਕਾਢਿ ਲੇਹੁ ਪ੍ਰਭ ਦਇਆਲ ॥੪॥
ନାନକଙ୍କ ପ୍ରାର୍ଥନା ଯେ ହେ ଦୟାର ଘର ଇଶ୍ଵର! ତାହାକୁ ତୁମେ ଅନ୍ଧାର କୂଅରୁ ବାହାର କର ॥4॥
ਕਰਤੂਤਿ ਪਸੂ ਕੀ ਮਾਨਸ ਜਾਤਿ ॥
ମନୁଷ୍ୟ ଜାତି ଅଟେ, କିନ୍ତୁ କର୍ମ ପଶୁର ଅଟେ।
ਲੋਕ ਪਚਾਰਾ ਕਰੈ ਦਿਨੁ ਰਾਤਿ ॥
ମନୁଷ୍ୟ ଦିନରାତି ଆଡମ୍ବର କରୁଥାଏ।
ਬਾਹਰਿ ਭੇਖ ਅੰਤਰਿ ਮਲੁ ਮਾਇਆ ॥
ବାହ୍ୟ ଶରୀରରେ ସେ ଧାର୍ମିକ ବେଶ ଧାରଣ କରିଥାଏ, ପରନ୍ତୁ, ତାହାର ମନରେ ମାୟାର ମଇଳା ଥାଏ।
ਛਪਸਿ ਨਾਹਿ ਕਛੁ ਕਰੈ ਛਪਾਇਆ ॥
ବହୁତ ଚେଷ୍ଟା କରେ ଲୁଚାଇବାକୁ, ପରନ୍ତୁ, ନିଜର ଅସଲ ରୂପ ଲୁଚାଇ ପାରେ ନାହିଁ।
ਬਾਹਰਿ ਗਿਆਨ ਧਿਆਨ ਇਸਨਾਨ ॥
ସେ ଜ୍ଞାନ, ଧ୍ୟାନ ଏବଂ ସ୍ନାନ କରିବା ଦେଖାଇଥାଏ।
ਅੰਤਰਿ ਬਿਆਪੈ ਲੋਭੁ ਸੁਆਨੁ ॥
ପରନ୍ତୁ, ତାହାର ମନରେ ଲୋଭ ରୂପୀ କୁକୁର ଥାଏ।
ਅੰਤਰਿ ਅਗਨਿ ਬਾਹਰਿ ਤਨੁ ਸੁਆਹ ॥
ତାହାର ଶରୀରରେ ତୃଷ୍ଣାର ଅଗ୍ନି ବିଦ୍ୟମାନ ଥାଏ ଆଉ ବାହାରେ ଶରୀରରେ ବୈରାଗ୍ୟର ଭସ୍ମ ଥାଏ।
ਗਲਿ ਪਾਥਰ ਕੈਸੇ ਤਰੈ ਅਥਾਹ ॥
ତାହାର ଗଳାରେ ବାସନା ରୂପୀ ପଥର ସାଥିରେ ସେ ଅତି ଗଭୀର ସାଗରରେ କିପରି ପାର ହେବ?
ਜਾ ਕੈ ਅੰਤਰਿ ਬਸੈ ਪ੍ਰਭੁ ਆਪਿ ॥
ହେ ନାନକ! ଯାହାର ହୃଦୟରେ ଇଶ୍ଵର ସ୍ଵୟଂ ନିବାସ କରିଥାନ୍ତି
ਨਾਨਕ ਤੇ ਜਨ ਸਹਜਿ ਸਮਾਤਿ ॥੫॥
ଏପରି ବ୍ୟକ୍ତି ସ୍ଵାଭାବିକ ଭାବରେ ହିଁ ପ୍ରଭୁଙ୍କ ଠାରେ ରହିଥାନ୍ତି ॥5॥
ਸੁਨਿ ਅੰਧਾ ਕੈਸੇ ਮਾਰਗੁ ਪਾਵੈ ॥
କେବଳ ଶୁଣିବା ଦ୍ଵାରା ଅନ୍ଧ କିପରି ମାର୍ଗ ଖୋଜିବ?
ਕਰੁ ਗਹਿ ਲੇਹੁ ਓੜਿ ਨਿਬਹਾਵੈ ॥
ତାହାର ହାତ ଧର, କାରଣ, କାରଣ ସେ ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରେମର ନିର୍ବାହ କରିପାରିବ।
ਕਹਾ ਬੁਝਾਰਤਿ ਬੂਝੈ ਡੋਰਾ ॥
ବଧିର ବ୍ୟକ୍ତି କିପରି କଥା ବୁଝି ପାରିବ?
ਨਿਸਿ ਕਹੀਐ ਤਉ ਸਮਝੈ ਭੋਰਾ ॥
ଯେତେବେଳେ ଆମେ ରାତି କହିବା, ସେ ଦିନ ଭାବିବ।
ਕਹਾ ਬਿਸਨਪਦ ਗਾਵੈ ਗੁੰਗ ॥
ଜଡା ବ୍ୟକ୍ତି କିପରି ଭଜନ ଗାଇପାରିବ?
ਜਤਨ ਕਰੈ ਤਉ ਭੀ ਸੁਰ ਭੰਗ ॥
ଯଦି ସେ ଚେଷ୍ଟା ମଧ୍ୟ କରିଥାଏ, ତାହାହେଲେ ମଧ୍ୟ ତାହାର ଭଙ୍ଗ ହୋଇଯାଏ।
ਕਹ ਪਿੰਗੁਲ ਪਰਬਤ ਪਰ ਭਵਨ ॥
ଛୋଟା କିପରି ପାହାଡ ଉପରେ ଚକ୍କର କାଟିପାରେ?
ਨਹੀ ਹੋਤ ਊਹਾ ਉਸੁ ਗਵਨ ॥
ତାହାର ସେଠାକୁ ଯିବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ।
ਕਰਤਾਰ ਕਰੁਣਾ ਮੈ ਦੀਨੁ ਬੇਨਤੀ ਕਰੈ ॥
ହେ ନାନକ! ହେ କରୁଣାମୟ! ହେ କର୍ତ୍ତା! ଏହି ଦୀନ ସେବକ ପ୍ରାର୍ଥନା କରେ ଯେ
ਨਾਨਕ ਤੁਮਰੀ ਕਿਰਪਾ ਤਰੈ ॥੬॥
ତୋର କୃପାରୁ ହିଁ ଜୀବ ଭବସାଗରରୁ ପାର ହୋଇପାରେ ॥6॥
ਸੰਗਿ ਸਹਾਈ ਸੁ ਆਵੈ ਨ ਚੀਤਿ ॥
ଯେଉଁ ପରମାତ୍ମା ଜୀବଙ୍କ ସାଥି ଏବଂ ସହାୟକ ଅଟନ୍ତି, ସେ ତାହାଙ୍କୁ ନିଜ ଚିତ୍ତରେ ସ୍ମରଣ କରେ ନାହିଁ।
ਜੋ ਬੈਰਾਈ ਤਾ ਸਿਉ ਪ੍ਰੀਤਿ ॥
ଏହା ପରିବର୍ତ୍ତେ, ସେ ତାହାକୁ ପ୍ରେମ କରିଥାଏ, ଯିଏ ତାହାର ଶତ୍ରୁ ଅଟେ।
ਬਲੂਆ ਕੇ ਗ੍ਰਿਹ ਭੀਤਰਿ ਬਸੈ ॥
ସେ ବାଲିର ଘରେ ହିଁ ରହିଥାଏ।
ਅਨਦ ਕੇਲ ਮਾਇਆ ਰੰਗਿ ਰਸੈ ॥
ସେ ଆନନ୍ଦର ଖେଳ ଏବଂ ଧନର ରଙ୍ଗ (ଖୁସି) ଭୋଗ କରୁଥାଏ।
ਦ੍ਰਿੜੁ ਕਰਿ ਮਾਨੈ ਮਨਹਿ ਪ੍ਰਤੀਤਿ ॥
ସେ ଏହି ଭରସା ମନରେ ଦୃଢ କରି ରଖିଥାଏ।
ਕਾਲੁ ਨ ਆਵੈ ਮੂੜੇ ਚੀਤਿ ॥
କିନ୍ତୁ, ମୂର୍ଖ ଜୀବ ନିଜ ମନରେ କାଳ (ମୃତ୍ୟୁକୁ) ସ୍ମରଣ କରିନଥାଏ।
ਬੈਰ ਬਿਰੋਧ ਕਾਮ ਕ੍ਰੋਧ ਮੋਹ ॥
ଶତ୍ରୁ, ବିରୋଧ, କାମବାସନା, କ୍ରୋଧ, ମୋହ,
ਝੂਠ ਬਿਕਾਰ ਮਹਾ ਲੋਭ ਧ੍ਰੋਹ ॥
ମିଥ୍ୟା, ପାପ, ମହାଲୋଭ ଏବଂ ଛଳ-କପଟର