ਕਉਨੁ ਕੋ ਪੂਤੁ ਪਿਤਾ ਕੋ ਕਾ ਕੋ ॥
କିଏ କାହାର ପୁତ୍ର? କିଏ କାହାର ବାପା? ଅର୍ଥାତ, କିଏ କାହାର ରକ୍ଷକ ନୁହନ୍ତି।
ਕਉਨੁ ਮਰੈ ਕੋ ਦੇਇ ਸੰਤਾਪੋ ॥੧॥
କିଏ ମରିଥାଏ ଆଉ କିଏ କାହାକୁ ଦୁଃଖ ଦେଇଥାଏ? ॥1॥
ਹਰਿ ਠਗ ਜਗ ਕਉ ਠਗਉਰੀ ਲਾਈ ॥
ସେହି ଛଳିଆ ଭଗବାନ ସାରା ଦୁନିଆକୁ ମୋହ ରୂପୀ ମାୟା ଦ୍ଵାରା ମୁଗ୍ଧ କରି ରଖିଛନ୍ତି।
ਹਰਿ ਕੇ ਬਿਓਗ ਕੈਸੇ ਜੀਅਉ ਮੇਰੀ ਮਾਈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ହେ ମୋର ମା’! ଭଗବାନଙ୍କ ଠାରୁ ବିଛେଦ ହୋଇ ମୁଁ କିପରି ଜୀବିତ ରହିବି? ॥1॥ରୁହ॥
ਕਉਨ ਕੋ ਪੁਰਖੁ ਕਉਨ ਕੀ ਨਾਰੀ ॥
କିଏ କାହାର ପତି ଆଉ କିଏ କାହାର ପତ୍ନୀ ଅଟେ?
ਇਆ ਤਤ ਲੇਹੁ ਸਰੀਰ ਬਿਚਾਰੀ ॥੨॥
ଏହି ଯଥାର୍ଥତାକୁ (ହେ ଭାଇ!) ତୁ ନିଜ ଶରୀରରେ ବିଚାର କର ॥2॥
ਕਹਿ ਕਬੀਰ ਠਗ ਸਿਉ ਮਨੁ ਮਾਨਿਆ ॥
କବୀର ଜୀ କହନ୍ତି ଯେ ଛଳିଆ ଭଗବାନ ଦ୍ଵାରା ମୋର ମନ ଏବେ ଏକ ହୋଇଯାଇଛି ॥2॥
ਗਈ ਠਗਉਰੀ ਠਗੁ ਪਹਿਚਾਨਿਆ ॥੩॥੩੯॥
ମୋର ଭ୍ରମ ଦୂର ହୋଇଯାଇଛି ଆଉ ମୁଁ ସେହି ଛଳିଆ ଭଗବାନଙ୍କୁ ଜାଣି ଦେଇଛି ॥3॥39॥
ਅਬ ਮੋ ਕਉ ਭਏ ਰਾਜਾ ਰਾਮ ਸਹਾਈ ॥
ଏହି ଦୁନିଆର ରାଜା ରାମ ଏବେ ମୋର ସହାୟକ ବନିଛନ୍ତି।
ਜਨਮ ਮਰਨ ਕਟਿ ਪਰਮ ਗਤਿ ਪਾਈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ଜନ୍ମ ମରଣର ଜଞ୍ଜିର କାଟି ମୋତେ ପରମ ଗତି ମିଳିଯାଇଛି ॥1॥ରୁହ॥
ਸਾਧੂ ਸੰਗਤਿ ਦੀਓ ਰਲਾਇ ॥
ଭଗବାନ ମୋତେ ସାଧୁଙ୍କ ସଙ୍ଗତିରେ ମିଶାଇଛନ୍ତି
ਪੰਚ ਦੂਤ ਤੇ ਲੀਓ ਛਡਾਇ ॥
ଆଉ କାମ ଉଦ୍ଦୀପକ ପାଞ୍ଚ ବିକାରରୁ ମୋତେ ବଞ୍ଚାଇଛନ୍ତି।
ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਨਾਮੁ ਜਪਉ ਜਪੁ ਰਸਨਾ ॥
ନିଜ ଜିହ୍ଵାରେ ମୁଁ ଅମୃତ ନାମ ରୂପୀ ଜପ ଜପୁଅଛି।
ਅਮੋਲ ਦਾਸੁ ਕਰਿ ਲੀਨੋ ਅਪਨਾ ॥੧॥
ଭଗବାନ ମୋତେ ବିନା ମୂଲ୍ୟରେ ନିଜର ସେବକ ବନାଇଛନ୍ତି ॥1॥
ਸਤਿਗੁਰ ਕੀਨੋ ਪਰਉਪਕਾਰੁ ॥
ସଦଗୁରୁ ମୋର ବଡ ଉପକାର କରିଛନ୍ତି,
ਕਾਢਿ ਲੀਨ ਸਾਗਰ ਸੰਸਾਰ ॥
ସେ ମୋତେ ଭବସାଗରରୁ ବଞ୍ଚାଇଛନ୍ତି।
ਚਰਨ ਕਮਲ ਸਿਉ ਲਾਗੀ ਪ੍ਰੀਤਿ ॥
ଏବେ ପ୍ରଭୁଙ୍କ ସୁନ୍ଦର ଚରଣ ସହିତ ମୋର ପ୍ରେମ ହୋଇଯାଇଛି
ਗੋਬਿੰਦੁ ਬਸੈ ਨਿਤਾ ਨਿਤ ਚੀਤ ॥੨॥
ଗୋବିନ୍ଦ ସବୁ ସମୟରେ ମୋର ହୃଦୟରେ ବାସ କରୁଛନ୍ତି ॥2॥
ਮਾਇਆ ਤਪਤਿ ਬੁਝਿਆ ਅੰਗਿਆਰੁ ॥
ମାୟାର ଦଗ୍ଧ ଅଗ୍ନି ଲିଭିଯାଇଛି।
ਮਨਿ ਸੰਤੋਖੁ ਨਾਮੁ ਆਧਾਰੁ ॥
ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ନାମର ଆଧାର ସହିତ ଏବେ ମୋର ମନରେ ସନ୍ତୋଷ ଅଛି।
ਜਲਿ ਥਲਿ ਪੂਰਿ ਰਹੇ ਪ੍ਰਭ ਸੁਆਮੀ ॥
ଜଗତର ସ୍ଵାମୀ ପ୍ରଭୁ ସମୁଦ୍ର, ଧରିତ୍ରୀ ସର୍ବତ୍ର ବିଦ୍ୟମାନ ଅଛନ୍ତି।
ਜਤ ਪੇਖਉ ਤਤ ਅੰਤਰਜਾਮੀ ॥੩॥
ଯେଉଁଠି ମୁଁ ଦେଖୁଅଛି, ସେଠାରେ ଅନ୍ତର୍ଯାମୀ ପ୍ରଭୁ ବିଦ୍ୟମାନ ଅଛନ୍ତି ॥3॥
ਅਪਨੀ ਭਗਤਿ ਆਪ ਹੀ ਦ੍ਰਿੜਾਈ ॥
ଇଶ୍ଵର ନିଜ ଭକ୍ତି ସ୍ଵୟଂ ହିଁ ମୋର ମନରେ ଦୃଢ କରାଇଛନ୍ତି।
ਪੂਰਬ ਲਿਖਤੁ ਮਿਲਿਆ ਮੇਰੇ ਭਾਈ ॥
ହେ ମୋର ଭାଇ! ପୂର୍ବ ଜନ୍ମରେ କରିଥିବା କର୍ମର ଫଳ ମୋତେ ମିଳିଯାଇଛି।
ਜਿਸੁ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰੇ ਤਿਸੁ ਪੂਰਨ ਸਾਜ ॥
ସେ ଯାହା ଉପରେ କୃପା କରିଥାନ୍ତି, ତାହାର ସଂଯୋଗ ସୁନ୍ଦର କରିଥାନ୍ତି।
ਕਬੀਰ ਕੋ ਸੁਆਮੀ ਗਰੀਬ ਨਿਵਾਜ ॥੪॥੪੦॥
କବୀରଙ୍କ ସ୍ଵାମୀ ଗରିବ ନିୱାଜ ଅଟନ୍ତି ॥4॥40॥
ਜਲਿ ਹੈ ਸੂਤਕੁ ਥਲਿ ਹੈ ਸੂਤਕੁ ਸੂਤਕ ਓਪਤਿ ਹੋਈ ॥
ଜଳରେ ସୂତକ (ଅଶୁଦ୍ଧତା ) ଥାଏ, ପୃଥିବୀରେ ସୂତକ ଥାଏ ଆଉ ଯାହା କିଛି ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ, ସେଥିରେ ମଧ୍ୟ ସୁତକର ଉତ୍ପତ୍ତି ହୋଇଥାଏ।
ਜਨਮੇ ਸੂਤਕੁ ਮੂਏ ਫੁਨਿ ਸੂਤਕੁ ਸੂਤਕ ਪਰਜ ਬਿਗੋਈ ॥੧॥
ଜୀବର ଜନ୍ମରେ ସୂତକ (ଛୁତ୍ରିକା) ହୋଇଥାଏ ତଥା ମରିବା ପରେ ମଧ୍ୟ ସୂତକ (ଛୁତ୍ରିକା) ଥାଏ, ପ୍ରଭୁଙ୍କ ସୃଷ୍ଟିକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦେଇଛି॥1॥
ਕਹੁ ਰੇ ਪੰਡੀਆ ਕਉਨ ਪਵੀਤਾ ॥
ହେ ପଣ୍ଡିତ! କୁହ, ପୁଣି କିଏ ପବିତ୍ର ଅଟେ?
ਐਸਾ ਗਿਆਨੁ ਜਪਹੁ ਮੇਰੇ ਮੀਤਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ହେ ମୋର ମିତ୍ର! ଏହି ଜ୍ଞାନକୁ ଧ୍ୟାନପୂର୍ବକ ଚିନ୍ତନ କର ॥1॥ରୁହ॥
ਨੈਨਹੁ ਸੂਤਕੁ ਬੈਨਹੁ ਸੂਤਕੁ ਸੂਤਕੁ ਸ੍ਰਵਨੀ ਹੋਈ ॥
ନୟନରେ ସୂତକ ଅଛି, କହିବାରେ ସୂତକ, କାନରେ ସୂତକ ଥାଏ।
ਊਠਤ ਬੈਠਤ ਸੂਤਕੁ ਲਾਗੈ ਸੂਤਕੁ ਪਰੈ ਰਸੋਈ ॥੨॥
ଉଠିବା ବସିବା ସବୁ ସମୟରେ ପ୍ରାଣୀକୁ ସୂତକ ଲାଗିଥାଏ, ରୋଷେଇରେ ମଧ୍ୟ ସୂତକ ପ୍ରବେଶ କରିଥାଏ ॥2॥
ਫਾਸਨ ਕੀ ਬਿਧਿ ਸਭੁ ਕੋਊ ਜਾਨੈ ਛੂਟਨ ਕੀ ਇਕੁ ਕੋਈ ॥
ସବୁ ପ୍ରାଣୀ ସୁତକର ଭ୍ରମରେ ଫସିବା ଢଙ୍ଗ ଜାଣିଥାଏ, ପରନ୍ତୁ, ଏହା ଠାରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇବା ଜ୍ଞାନ କେହି ବିରଳ ହିଁ ଜାଣିଥାଏ।
ਕਹਿ ਕਬੀਰ ਰਾਮੁ ਰਿਦੈ ਬਿਚਾਰੈ ਸੂਤਕੁ ਤਿਨੈ ਨ ਹੋਈ ॥੩॥੪੧॥
କବୀର ଜୀ କହନ୍ତି- ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜ ହୃଦୟରେ ରାମଙ୍କୁ ସ୍ମରଣ କରିଥାଏ, ତାହାକୁ କିଛି ସୂତକ ଲାଗେ ନାହିଁ ॥3॥41॥
ਗਉੜੀ ॥
ଗଉଡି॥
ਝਗਰਾ ਏਕੁ ਨਿਬੇਰਹੁ ਰਾਮ ॥
ହେ ରାମ! ଏକ ଝଗଡାର ବିଚାର କର,
ਜਉ ਤੁਮ ਅਪਨੇ ਜਨ ਸੌ ਕਾਮੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ଯଦି ତୁ ନିଜ ସେବକ ଠାରୁ କୌଣସି ସେବା ନେବାର ଅଛି ॥1॥ରୁହ॥
ਇਹੁ ਮਨੁ ਬਡਾ ਕਿ ਜਾ ਸਉ ਮਨੁ ਮਾਨਿਆ ॥
କଣ ଏହି ଆତ୍ମା ମହାନ ଅଟେ ଅଥବା ସେହି (ପ୍ରଭୁ) ଯାହା ଠାରୁ ଏହି ଆତ୍ମା ମିଳିଅଛି ।
ਰਾਮੁ ਬਡਾ ਕੈ ਰਾਮਹਿ ਜਾਨਿਆ ॥੧॥
କଣ ରାମ ମହାନ ଅଟନ୍ତି ଅଥବା ସିଏ ମହାନ ଯିଏ ରାମଙ୍କୁ ଜାଣିଅଛି?॥1॥
ਬ੍ਰਹਮਾ ਬਡਾ ਕਿ ਜਾਸੁ ਉਪਾਇਆ ॥
କଣ ବ୍ରହ୍ମା ମହାନ ଅଟନ୍ତି ଅଥବା ସିଏ ମହାନ ଯିଏ ତାହାଙ୍କୁ ଜନ୍ମ କରିଛି?
ਬੇਦੁ ਬਡਾ ਕਿ ਜਹਾਂ ਤੇ ਆਇਆ ॥੨॥
ବେଦ ମହାନ ଅଟେ ଅଥବା ସିଏ ଯାହାଠାରୁ ଏହି ଜ୍ଞାନ ଆସିଅଛି ?॥2॥
ਕਹਿ ਕਬੀਰ ਹਉ ਭਇਆ ਉਦਾਸੁ ॥
କବୀର ଜୀ କହନ୍ତି ଯେ ମୁଁ ଏହି କଥାରେ ଉଦାସ ଅଟେ
ਤੀਰਥੁ ਬਡਾ ਕਿ ਹਰਿ ਕਾ ਦਾਸੁ ॥੩॥੪੨॥
ଯେ ତୀର୍ଥ ସ୍ଥଳ ମହାନ ଅଟେ ଅଥବା ଭଗବାନଙ୍କ ଭକ୍ତ ?॥3॥42॥
ਰਾਗੁ ਗਉੜੀ ਚੇਤੀ ॥
ଗ ଗଉଡି ଚେତି॥
ਦੇਖੌ ਭਾਈ ਗੵਾਨ ਕੀ ਆਈ ਆਂਧੀ ॥
ହେ ଭାଇ! ଦେଖ, ଜ୍ଞାନର ଅନ୍ଧତ୍ଵ ଆସିଅଛି।
ਸਭੈ ਉਡਾਨੀ ਭ੍ਰਮ ਕੀ ਟਾਟੀ ਰਹੈ ਨ ਮਾਇਆ ਬਾਂਧੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ଏହି ଭ୍ରମର ଛାପର ସାମ୍ପୁର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ଉଡାଇ ନେଇଛନ୍ତି ଆଉ ମାୟାର ବନ୍ଧନ କିଛି ମଧ୍ୟ ବଞ୍ଚି ନାହିଁ ॥1॥ରୁହ॥
ਦੁਚਿਤੇ ਕੀ ਦੁਇ ਥੂਨਿ ਗਿਰਾਨੀ ਮੋਹ ਬਲੇਡਾ ਟੂਟਾ ॥
ଦୈତ୍ୟଭାବର ଦୁଇଟି ସ୍ତମ୍ଭ ପଡିଯାଇଛି ଆଉ ଦୁନିଆର ମୋହ-ରୂପୀ କାଠର ଦଣ୍ଡ ମଧ୍ୟ ଭାଙ୍ଗିଯାଇଛି।
ਤਿਸਨਾ ਛਾਨਿ ਪਰੀ ਧਰ ਊਪਰਿ ਦੁਰਮਤਿ ਭਾਂਡਾ ਫੂਟਾ ॥੧॥
ତୃଷ୍ଣାର ଛପର (କାଠ ଭାଙ୍ଗିବା ପରେ) ତଳେ ପଡିଯାଇଛି ଆଉ ଦୁଃମତିର ବର୍ତନ ଫାଟିଯାଇଛି ॥1॥