ਬਿਖੈ ਬਾਚੁ ਹਰਿ ਰਾਚੁ ਸਮਝੁ ਮਨ ਬਉਰਾ ਰੇ ॥
ହେ ମୂର୍ଖ ମନ! ବିକାରରୁ ବଞ୍ଚ, ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ଠାରେ ଲୀନ ହୁଅ ଆଉ ଏହି ଉପଦେଶ ଧାରଣ କର!
ਨਿਰਭੈ ਹੋਇ ਨ ਹਰਿ ਭਜੇ ਮਨ ਬਉਰਾ ਰੇ ਗਹਿਓ ਨ ਰਾਮ ਜਹਾਜੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ହେ ମୂର୍ଖ ମନ! ତୁ ନିର୍ଭୀକ ହୋଇ ଭଗବାନଙ୍କ ଭଜନ କରି ନାହୁଁ ଆଉ ରାମ ନାମ ରୂପୀ ଜାହାଜ ଉପରେ ସବାର ହୋଇ ନାହଁ॥1॥ରୁହ॥
ਮਰਕਟ ਮੁਸਟੀ ਅਨਾਜ ਕੀ ਮਨ ਬਉਰਾ ਰੇ ਲੀਨੀ ਹਾਥੁ ਪਸਾਰਿ ॥
ହେ ମୂର୍ଖ ମନ! ନିଜ ହାତ ଆଗକୁ ବଢାଇ ମାଙ୍କଡ ଭଳି ମୁଠି ଭରି ନିଏ।
ਛੂਟਨ ਕੋ ਸਹਸਾ ਪਰਿਆ ਮਨ ਬਉਰਾ ਰੇ ਨਾਚਿਓ ਘਰ ਘਰ ਬਾਰਿ ॥੨॥
ହେ ମୂର୍ଖ ମନ! ମୁକ୍ତି ପାଇବା ପାଇଁ ଚିନ୍ତା ଧାରଣ କର, ତାହାକୁ ସବୁ ଦ୍ଵାରରେ ନାଚିବାକୁ ପଡିଥାଏ ॥2॥
ਜਿਉ ਨਲਨੀ ਸੂਅਟਾ ਗਹਿਓ ਮਨ ਬਉਰਾ ਰੇ ਮਾਯਾ ਇਹੁ ਬਿਉਹਾਰੁ ॥
ହେ ମୂର୍ଖ ମନ! ଯେପରି ଶୁଆ ଛୋଟ ଡାଳରେ ବସି ଫସିଯିବା ଭଳି ଆମ ମନ ମାୟାର ଜାଲରେ ଫସିଯାଏ।
ਜੈਸਾ ਰੰਗੁ ਕਸੁੰਭ ਕਾ ਮਨ ਬਉਰਾ ਰੇ ਤਿਉ ਪਸਰਿਓ ਪਾਸਾਰੁ ॥੩॥
ହେ ମୂର୍ଖ ମନ! ଯେପରି ଅଳସୀ ଫୁଲର ରଙ୍ଗ ଅଳ୍ପ ଦିନ ପାଇଁ ଥାଏ, ସେପରି ହିଁ ଦୁନିଆର ପ୍ରସାର ଚାରି ଦିନ ପାଇଁ ଅଟେ। ॥3॥
ਨਾਵਨ ਕਉ ਤੀਰਥ ਘਨੇ ਮਨ ਬਉਰਾ ਰੇ ਪੂਜਨ ਕਉ ਬਹੁ ਦੇਵ ॥
ହେ ମୂର୍ଖ ମନ! ସ୍ନାନ କରିବା ପାଇଁ ବହୁତ ଧାର୍ମିକ ତୀର୍ଥ ଅଛି ଆଉ ପୂଜା କରିବା ପାଇଁ ଅନେକ ଦେବୀ ଦେବତା ଅଛନ୍ତି।
ਕਹੁ ਕਬੀਰ ਛੂਟਨੁ ਨਹੀ ਮਨ ਬਉਰਾ ਰੇ ਛੂਟਨੁ ਹਰਿ ਕੀ ਸੇਵ ॥੪॥੧॥੬॥੫੭॥
କବୀର ଜୀ କହନ୍ତି ଯେ ହେ ମୂର୍ଖ ମନ! ଏହିପରି ତୋର ମୁକ୍ତି ହେବ ନାହିଁ, କେବଳ ଭଗବାନଙ୍କ ସ୍ମରଣ ଓ ଭକ୍ତି କରିଲେ ମୁକ୍ତି ମିଳିବ ॥4॥1॥6॥57॥
ਗਉੜੀ ॥
ଗଉଡି॥
ਅਗਨਿ ਨ ਦਹੈ ਪਵਨੁ ਨਹੀ ਮਗਨੈ ਤਸਕਰੁ ਨੇਰਿ ਨ ਆਵੈ ॥
ଏହି ନାମ ଧନକୁ ନା ଅଗ୍ନି ଜଳାଇ ପାରେ, ନା ପବନ ଉଡାଇ ପାରେ ଆଉ ନା ଏହା ନିକଟକୁ ଚୋର ଆସିପାରେ।
ਰਾਮ ਨਾਮ ਧਨੁ ਕਰਿ ਸੰਚਉਨੀ ਸੋ ਧਨੁ ਕਤ ਹੀ ਨ ਜਾਵੈ ॥੧॥
(ହେ ଜୀବ!) ରାମ ନାମ ରୂପୀ ଧନ ସଞ୍ଚୟ କର; କାରଣ ଏହି ଧନ କୁଆଡେ ଯାଏ ନାହିଁ। ॥1॥
ਹਮਰਾ ਧਨੁ ਮਾਧਉ ਗੋਬਿੰਦੁ ਧਰਣੀਧਰੁ ਇਹੈ ਸਾਰ ਧਨੁ ਕਹੀਐ ॥
ଆମର ଧନ ମାଧବ ଗୋବିନ୍ଦ ହିଁ ଅଟନ୍ତି, ଯିଏ ସାରା ଧରିତ୍ରିର ସାହାରା ଅଟନ୍ତି, ସବୁ ଧନ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ଧନକୁ ସର୍ବୋତ୍ତମ କୁହାଯାଏ।
ਜੋ ਸੁਖੁ ਪ੍ਰਭ ਗੋਬਿੰਦ ਕੀ ਸੇਵਾ ਸੋ ਸੁਖੁ ਰਾਜਿ ਨ ਲਹੀਐ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ଯେଉଁ ସୁଖ ପ୍ରଭୁ ଗୋବିନ୍ଦଙ୍କ ଭଜନରେ ମିଳିଥାଏ, ସେହି ସୁଖ ରାଜ୍ୟ- ଶାସନରେ ମିଳେନାହିଁ ॥1॥ରୁହ॥
ਇਸੁ ਧਨ ਕਾਰਣਿ ਸਿਵ ਸਨਕਾਦਿਕ ਖੋਜਤ ਭਏ ਉਦਾਸੀ ॥
ଏହି ଧନ ପାଇଁ ଶିବ ଏବଂ (ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କ ପୁତ୍ର) ସନକାଦିକ ଖୋଜି ଖୋଜି ବିରକ୍ତ ହୋଇଛନ୍ତି।
ਮਨਿ ਮੁਕੰਦੁ ਜਿਹਬਾ ਨਾਰਾਇਨੁ ਪਰੈ ਨ ਜਮ ਕੀ ਫਾਸੀ ॥੨॥
ଯେଉଁ ଜୀବର ହୃଦୟରେ ମୁକ୍ତିଦାତା ଇଶ୍ଵର ରହିଥାନ୍ତି, ଯାହାର ଜିହ୍ଵା ଉପରେ ନାରାୟଣ ବିଦ୍ୟମାନ ଅଟନ୍ତି, ତାହାକୁ ଯମର ଫାଶୀ ଲାଗେ ନାହିଁ ॥2॥
ਨਿਜ ਧਨੁ ਗਿਆਨੁ ਭਗਤਿ ਗੁਰਿ ਦੀਨੀ ਤਾਸੁ ਸੁਮਤਿ ਮਨੁ ਲਾਗਾ ॥
ଭଗବାନଙ୍କ ଭକ୍ତି ଏବଂ ଜ୍ଞାନ ହିଁ ଜୀବର ଯଥାର୍ଥ ଧନ ଅଟେ, ଯେଉଁ ସୁମତି ବାଲାକୁ ଗୁରୁ ଏହି ଦାନ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି, ତାହାର ମନ ସେହି ପ୍ରଭୁଙ୍କ ଠାରେ ବାସ କରିଥାଏ।
ਜਲਤ ਅੰਭ ਥੰਭਿ ਮਨੁ ਧਾਵਤ ਭਰਮ ਬੰਧਨ ਭਉ ਭਾਗਾ ॥੩॥
ପ୍ରଭୁଙ୍କ ନାମ (ତୃଷ୍ଣାରେ) ଜଳୁଥିବା ଆତ୍ମା ପାଇଁ ଜଳ ଅଟେ ଆଉ ଦଉଡୁଥିବା ମନ ପାଇଁ ସ୍ତମ୍ଭ ଅଟେ, ଏଥିରେ ଦ୍ଵିଧାର ବନ୍ଧନର ଭୟ ଦୂର ହୋଇଯାଏ ॥3॥
ਕਹੈ ਕਬੀਰੁ ਮਦਨ ਕੇ ਮਾਤੇ ਹਿਰਦੈ ਦੇਖੁ ਬੀਚਾਰੀ ॥
କବୀର ଜୀ କହନ୍ତି – ହେ କାମ ବାସନାରେ ଲିପ୍ତ ମାନବ! ନିଜ ହୃଦୟରେ ବିଚାର କରି ଦେଖ,
ਤੁਮ ਘਰਿ ਲਾਖ ਕੋਟਿ ਅਸ੍ਵ ਹਸਤੀ ਹਮ ਘਰਿ ਏਕੁ ਮੁਰਾਰੀ ॥੪॥੧॥੭॥੫੮॥
ଯଦି ତୁମ ଘରେ କୋଟି କୋଟି ହାତୀ ଘୋଡା ଥାଆନ୍ତି, ତାହାହେଲେ ମୋର ହୃଦୟ ଘରେ ଏକ ମୁରାରୀ ଅଟନ୍ତି ॥4॥1॥7॥58॥
ਗਉੜੀ ॥
ଗଉଡି
ਜਿਉ ਕਪਿ ਕੇ ਕਰ ਮੁਸਟਿ ਚਨਨ ਕੀ ਲੁਬਧਿ ਨ ਤਿਆਗੁ ਦਇਓ ॥
ଯେପରି ଲୋଭ କାରଣରୁ ମାଙ୍କଡ ନିଜ ହାତ ମୁଠାରୁ ଚଣା ଛାଡେ ନାହିଁ ଆଉ ଏହି କାରଣରୁ ସେ ଫସିଯାଏ,
ਜੋ ਜੋ ਕਰਮ ਕੀਏ ਲਾਲਚ ਸਿਉ ਤੇ ਫਿਰਿ ਗਰਹਿ ਪਰਿਓ ॥੧॥
ସେପରି ହିଁ ଜୀବ ଲୋଭରେ ବଶୀଭୂତ ହୋଇ ଯେଉଁ ଯେଉଁ କର୍ମ କରିଥାଏ, ତାହା ସବୁ ପୁଣି ତାହାର ଗଳାରେ ପଡିଥାଏ ॥1॥
ਭਗਤਿ ਬਿਨੁ ਬਿਰਥੇ ਜਨਮੁ ਗਇਓ ॥
ଭଗବାନଙ୍କ ଭକ୍ତି ବିନା ମନୁଷ୍ୟ-ଜନ୍ମ ବ୍ୟର୍ଥ ହୋଇଯାଏ।
ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਭਗਵਾਨ ਭਜਨ ਬਿਨੁ ਕਹੀ ਨ ਸਚੁ ਰਹਿਓ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ସାଧୁ ସଙ୍ଗତିରେ ଭଗବାନଙ୍କ ଭଜନ କରିବା ବିନା ସତ୍ୟ କେଉଁଠି ମଧ୍ୟ ନିବାସ କରେ ନାହିଁ ॥1॥ରୁହ॥
ਜਿਉ ਉਦਿਆਨ ਕੁਸਮ ਪਰਫੁਲਿਤ ਕਿਨਹਿ ਨ ਘ੍ਰਾਉ ਲਇਓ ॥
ଯେପରି ଭୟାନକ ବନରେ ଫୁଟିଲେ ଫୁଲର ମହକ କେହି ନେଇ ପାରିବ ନାହିଁ,
ਤੈਸੇ ਭ੍ਰਮਤ ਅਨੇਕ ਜੋਨਿ ਮਹਿ ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਕਾਲ ਹਇਓ ॥੨॥
ସେପରି ହିଁ ପ୍ରଭୁ-ବନ୍ଦନା ଏବଂ ଭକ୍ତି ବିନା ମନୁଷ୍ୟ ଅନେକ ଯୋନିରେ ବୁଲୁଥାଏ ଆଉ ମୃତ୍ୟୁ ତାହାକୁ ବାରମ୍ବାର ନଷ୍ଟ କରିଥାଏ ॥2॥
ਇਆ ਧਨ ਜੋਬਨ ਅਰੁ ਸੁਤ ਦਾਰਾ ਪੇਖਨ ਕਉ ਜੁ ਦਇਓ ॥
ଏହି ଧନ, ଯୌବନ, ପୁତ୍ର ଏବଂ ପତ୍ନୀ- ଯିଏ ପ୍ରଭୁଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ଦିଆ ହୋଇଥିବା ଏକ ବିତିଥିବା ଦୃଶ୍ୟ ଅଟେ।
ਤਿਨ ਹੀ ਮਾਹਿ ਅਟਕਿ ਜੋ ਉਰਝੇ ਇੰਦ੍ਰੀ ਪ੍ਰੇਰਿ ਲਇਓ ॥੩॥
ଯିଏ ଏଥିରେ ଫସିଥାଏ, ତାହାକୁ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଆକର୍ଷିତ କରି କୁମାର୍ଗଗାମୀ କରିଦେଇଥାଏ ॥3॥
ਅਉਧ ਅਨਲ ਤਨੁ ਤਿਨ ਕੋ ਮੰਦਰੁ ਚਹੁ ਦਿਸ ਠਾਟੁ ਠਇਓ ॥
ଆୟୁ ଅଗ୍ନି ଅଟେ ଆଉ ଶରୀର ନଡାର ଘର ଅଟେ, ଚାରିଆଡେ ସର୍ବତ୍ର ଏଥିରେ ତିଆରି ହୋଇଛି।
ਕਹਿ ਕਬੀਰ ਭੈ ਸਾਗਰ ਤਰਨ ਕਉ ਮੈ ਸਤਿਗੁਰ ਓਟ ਲਇਓ ॥੪॥੧॥੮॥੫੯॥
ହେ କବୀର! ଏହି ଭୟାନକ ସଂସାର ସାଗରରୁ ପାର ହେବା ପାଇଁ ମୁଁ ସଦଗୁରୁଙ୍କ ଶରଣ ନେଇଛି ॥4॥1॥8॥59॥
ਗਉੜੀ ॥
ଗଉଡି॥
ਪਾਨੀ ਮੈਲਾ ਮਾਟੀ ਗੋਰੀ ॥ ਇਸ ਮਾਟੀ ਕੀ ਪੁਤਰੀ ਜੋਰੀ ॥੧॥
ପିତାର ବୀର୍ଯ୍ୟର ମଳିନ ବୁନ୍ଦା ଏବଂ ମା’ର ରକ୍ତରେ ଭଗବାନ ଜୀବର ଏହି ମାଟିର ଶରୀର ବନାଇଛନ୍ତି ॥1॥
ਮੈ ਨਾਹੀ ਕਛੁ ਆਹਿ ਨ ਮੋਰਾ ॥
ହେ ମୋର ଗୋବିନ୍ଦ! ମୋର କିଛି ପରିଚୟ ନାହିଁ ଆଉ ମୋ’ ପାଖରେ କିଛି ନାହିଁ।
ਤਨੁ ਧਨੁ ਸਭੁ ਰਸੁ ਗੋਬਿੰਦ ਤੋਰਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ଏହି ଶରୀର, ଧନ ଏବଂ ଏହି ଆତ୍ମା ସବୁ ତୋ’ ଦ୍ଵାରା ଦିଆ ହୋଇଛି ॥1॥ରୁହ॥
ਇਸ ਮਾਟੀ ਮਹਿ ਪਵਨੁ ਸਮਾਇਆ ॥
ଏହି ମାଟିର ଶରୀରରେ ପ୍ରାଣ ରହିଅଛି,