ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਘਟਿ ਚਾਨਣਾ ਆਨੑੇਰੁ ਗਵਾਇਆ ॥ગુરુની પ્રસન્નતાથી હૃદયમાં અજવાળું થઈ જાય છે અને અજ્ઞાનનું અંધારું દૂર થઈ જાય છે ਲੋਹਾ ਪਾਰਸਿ ਭੇਟੀਐ ਕੰਚਨੁ ਹੋਇ ਆਇਆ ॥મનુષ્ય રૂપી લોઢું ગુરુ રૂપી પારસથી મળીને સોનુ થઈ જાય છે ਨਾਨਕ ਸਤਿਗੁਰਿ ਮਿਲਿਐ ਨਾਉ ਪਾਈਐ ਮਿਲਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇਆ ॥હે નાનક! સદ્દગુરૂના મળવાથી હરિ-નામ પ્રાપ્ત થઈ જાય છે ત્યારે
ਬੇਦੁ ਵਪਾਰੀ ਗਿਆਨੁ ਰਾਸਿ ਕਰਮੀ ਪਲੈ ਹੋਇ ॥વેદ વ્યાપારી જ છે જે જ્ઞાન રાશિનો પુંજીના રૂપમાં ઉપયોગ કરે છે પરંતુ જ્ઞાન તો પ્રભુ-કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે ਨਾਨਕ ਰਾਸੀ ਬਾਹਰਾ ਲਦਿ ਨ ਚਲਿਆ ਕੋਇ ॥੨॥હે નાનક! જ્ઞાન-રાશિ વગર કોઈ પણ લાભ કમાઈને જતું નથી ॥૨॥ ਪਉੜੀ ॥પગથિયું॥ ਨਿੰਮੁ ਬਿਰਖੁ ਬਹੁ ਸੰਚੀਐ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਰਸੁ ਪਾਇਆ ॥જો લીમડાનું
ਲਿਖਿਆ ਹੋਵੈ ਨਾਨਕਾ ਕਰਤਾ ਕਰੇ ਸੁ ਹੋਇ ॥੧॥નાનકનું કહેવું છે કે ભલે ભાગ્ય અનુસાર થાય છે પરંતુ જે પ્રભુ કરે છે તે જ થાય છે ॥૧॥ ਮਃ ੧ ॥મહેલ ૧॥ ਰੰਨਾ ਹੋਈਆ ਬੋਧੀਆ ਪੁਰਸ ਹੋਏ ਸਈਆਦ ॥માસુમ સ્ત્રીઓ નબળી થઈ ગઈ છે અને ચતુર પુરુષ અત્યાચારી થઈ ગઈ છે ਸੀਲੁ ਸੰਜਮੁ ਸੁਚ ਭੰਨੀ ਖਾਣਾ ਖਾਜੁ
ਪੁਛਾ ਦੇਵਾਂ ਮਾਣਸਾਂ ਜੋਧ ਕਰਹਿ ਅਵਤਾਰ ॥દેવતાઓ, મનુષ્યો, યોદ્ધાઓ, તેમજ અવતારોથી તથ્યને પૂછો ਸਿਧ ਸਮਾਧੀ ਸਭਿ ਸੁਣੀ ਜਾਇ ਦੇਖਾਂ ਦਰਬਾਰੁ ॥સિધ્ધોની સમાધિમાં પ્રભુનો યશ સાંભળી લઉં તેના દરબારનો વૈભવ જઈને જોવો ਅਗੈ ਸਚਾ ਸਚਿ ਨਾਇ ਨਿਰਭਉ ਭੈ ਵਿਣੁ ਸਾਰੁ ॥આગળ બધું પરમ સત્ય, નિર્ભય પ્રભુનું સાચું નામ જ છે ਹੋਰ ਕਚੀ ਮਤੀ ਕਚੁ ਪਿਚੁ ਅੰਧਿਆ
ਕੁੰਗੂ ਚੰਨਣੁ ਫੁਲ ਚੜਾਏ ॥તે કેસર, ચંદન તેમજ ફૂલ ચઢાવે છે અને ਪੈਰੀ ਪੈ ਪੈ ਬਹੁਤੁ ਮਨਾਏ ॥તેના પગમાં પડી-પડીને મનાવવાના બધા પ્રયત્ન કરે છે ਮਾਣੂਆ ਮੰਗਿ ਮੰਗਿ ਪੈਨੑੈ ਖਾਇ ॥સમાજની અજીબ વિડંબણા છે કે તે લોકોથી દાન-દક્ષિણા વગેરે માંગી-માંગીને ખાતો-પહેરે છે ਅੰਧੀ ਕੰਮੀ ਅੰਧ ਸਜਾਇ ॥આ રીતે અજ્ઞાનપૂર્વક કર્મમાં આંધળો દંડ જ પ્રાપ્ત થાય
ਆਖਣਿ ਅਉਖਾ ਨਾਨਕਾ ਆਖਿ ਨ ਜਾਪੈ ਆਖਿ ॥੨॥ગુરુ નાનકનું કહેવું છે કે પ્રભુની મહિમાના વખાણ ખુબ મુશ્કેલ છે તેના રહસ્યની માત્ર વખાણથી અનુભૂતિ થઈ શકતી નથી ॥૨॥ ਪਉੜੀ ॥પગથિયું॥ ਨਾਇ ਸੁਣਿਐ ਮਨੁ ਰਹਸੀਐ ਨਾਮੇ ਸਾਂਤਿ ਆਈ ॥હરિનામનું સંકીર્તન સાંભળવાથી મન પ્રસન્ન થઈ જાય છે તેનાથી મનને શાંતિ પ્રાપ્ત થાય છે ਨਾਇ ਸੁਣਿਐ ਮਨੁ ਤ੍ਰਿਪਤੀਐ ਸਭ
ਮਹਲਾ ੨ ॥મહેલ ૨॥ ਕੀਤਾ ਕਿਆ ਸਾਲਾਹੀਐ ਕਰੇ ਸੋਇ ਸਾਲਾਹਿ ॥દુનિયાની શું પ્રશંસા કરવી? જેને બનાવ્યા છે તે પરમાત્માની પ્રશંસા કરો ਨਾਨਕ ਏਕੀ ਬਾਹਰਾ ਦੂਜਾ ਦਾਤਾ ਨਾਹਿ ॥હે નાનક! એક પ્રભુ સિવાય બીજું કોઈ દાતા નથી ਕਰਤਾ ਸੋ ਸਾਲਾਹੀਐ ਜਿਨਿ ਕੀਤਾ ਆਕਾਰੁ ॥તે કર્તાની સ્તુતિ કરો જેણે સૃષ્ટિની રચના કરી છે ਦਾਤਾ ਸੋ ਸਾਲਾਹੀਐ ਜਿ
ਸਲੋਕ ਮਹਲਾ ੨ ॥શ્લોક મહેલ ૨॥ ਆਪਿ ਉਪਾਏ ਨਾਨਕਾ ਆਪੇ ਰਖੈ ਵੇਕ ॥હે નાનક! પ્રભુ બધાને ઉત્પન્ન કરે છે પોતે જ અલગ-અલગ રાખે છે ਮੰਦਾ ਕਿਸ ਨੋ ਆਖੀਐ ਜਾਂ ਸਭਨਾ ਸਾਹਿਬੁ ਏਕੁ ॥ખરાબ કોને કહેવામાં આવે જ્યારે બધાનો માલિક એક છે ਸਭਨਾ ਸਾਹਿਬੁ ਏਕੁ ਹੈ ਵੇਖੈ ਧੰਧੈ ਲਾਇ ॥બધાના માલિક પ્રભુ એક જ છે તે
ਕਿਉ ਨ ਅਰਾਧਹੁ ਮਿਲਿ ਕਰਿ ਸਾਧਹੁ ਘਰੀ ਮੁਹਤਕ ਬੇਲਾ ਆਈ ॥જિંદગીનો ક્ષણ માટેનો સમય મળ્યો છે મૃત્યુ નિશ્ચિત છે પછી શા માટે સાધુ પુરુષોની સાથે પરમાત્માની આરાધના કરવામાં આવે ਅਰਥੁ ਦਰਬੁ ਸਭੁ ਜੋ ਕਿਛੁ ਦੀਸੈ ਸੰਗਿ ਨ ਕਛਹੂ ਜਾਈ ॥ધન-દોલત જે કંઈ પણ દેખાય છે મરણોપરાંત કાંઈ પણ સાથે જતું નથી ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਹਰਿ
ਅਨਿਕ ਪੁਰਖ ਅੰਸਾ ਅਵਤਾਰ ॥અનેક પુરુષ તેના જ અંશ અવતાર છે ਅਨਿਕ ਇੰਦ੍ਰ ਊਭੇ ਦਰਬਾਰ ॥੩॥અનેક ઇન્દ્ર તેના દરબારમાં હુકમનું પાલન કરવા માટે ઉભા છે ॥૩॥ ਅਨਿਕ ਪਵਨ ਪਾਵਕ ਅਰੁ ਨੀਰ ॥અનેક પ્રકારની હવા, અગ્નિ અને પાણી કાર્યશીલ છે ਅਨਿਕ ਰਤਨ ਸਾਗਰ ਦਧਿ ਖੀਰ ॥અનેક પ્રકારના રત્ન, દૂધ-દહીંના સમુદ્ર તેની ઉત્પત્તિ છે ਅਨਿਕ ਸੂਰ ਸਸੀਅਰ