ਤੀਜੈ ਮੁਹੀ ਗਿਰਾਹ ਭੁਖ ਤਿਖਾ ਦੁਇ ਭਉਕੀਆ ॥
ତୃତୀୟ ପ୍ରହରରେଯେତେବେଳେ ଉଭୟ ଭୋକିଲା ଏବଂ ଶୋଷିଲା କୁକୁର ଭୁକିବା ଆରମ୍ଭ କରନ୍ତିସେତେବେଳେ ମଣିଷକୁ ପାଟିରେ ଭୋଜନ ଏବଂ ପାଣି ରଖିବାକୁ ପଡିବ
ਖਾਧਾ ਹੋਇ ਸੁਆਹ ਭੀ ਖਾਣੇ ਸਿਉ ਦੋਸਤੀ ॥
ଯେତେବେଳେ ପ୍ରଥମ ଭୋଜନ ହଜମ ହୁଏ, ଅଧିକ ଖାଦ୍ୟ ପାଇଁ ଲାଳସା ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ |
ਚਉਥੈ ਆਈ ਊਂਘ ਅਖੀ ਮੀਟਿ ਪਵਾਰਿ ਗਇਆ ॥
ଚତୁର୍ଥ ପ୍ରହରରେ ମନୁଷ୍ୟକୁ ନିଦ୍ରା ଆସିଯାଏ, ସେ ଆଖି ବନ୍ଦ କରି ସ୍ୱପ୍ନର ମଣ୍ଡଳକୁ ଚାଲି ଯାଏ
ਭੀ ਉਠਿ ਰਚਿਓਨੁ ਵਾਦੁ ਸੈ ਵਰ੍ਹ੍ਹਿਆ ਕੀ ਪਿੜ ਬਧੀ ॥
ତାପରେ ନିଦ୍ରାରୁ ଉଠି, ସେ ପୁଣି ବିବାଦ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ , ଯେପରି ସେ ହଜାର ବର୍ଷ ବଞ୍ଚିବ।
ਸਭੇ ਵੇਲਾ ਵਖਤ ਸਭਿ ਜੇ ਅਠੀ ਭਉ ਹੋਇ ॥
ଯଦ୍ୟପି ମନୁଷ୍ୟର ମନରେ ଆଠ ପ୍ରହର ପରମାତ୍ମାଙ୍କ ଭୟ ବନି ରହିଥାଏ, ତାହାହେଲେ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ସବୁ ସମୟ ନାମ ସ୍ମରଣ ପାଇଁ ଶୁଭ ଅଟେ।
ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬੁ ਮਨਿ ਵਸੈ ਸਚਾ ਨਾਵਣੁ ਹੋਇ ॥੧॥
ହେ ନାନକ! ଯଦି ଭଗବାନ ମନୁଷ୍ୟର ହୃଦୟରେ ନିବାସ କରି ନିଅନ୍ତି, ତାହାହେଲେ ଏହା ତାଙ୍କରି ସଚ୍ଚା ସ୍ନାନ ହୋଇଥାଏ ॥1॥
ਮਃ ੨ ॥
ମହଲା 2 ॥
ਸੇਈ ਪੂਰੇ ਸਾਹ ਜਿਨੀ ਪੂਰਾ ਪਾਇਆ ॥
ସେହି ବ୍ୟକ୍ତି ପୂର୍ଣ୍ଣ ଶାହ ଅଟେ, ଯିଏ ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ପାଇଯାଇଛି।
ਅਠੀ ਵੇਪਰਵਾਹ ਰਹਨਿ ਇਕਤੈ ਰੰਗਿ ॥
ସେ ଦୁନିଆରୁ ବେଖାତିର ହୋଇ ଆଠ ପ୍ରହର ଏକ ପରମେଶ୍ଵରଙ୍କ ପ୍ରେମରେ ମଗ୍ନ ରହିଥାଏ।
ਦਰਸਨਿ ਰੂਪਿ ਅਥਾਹ ਵਿਰਲੇ ਪਾਈਅਹਿ ॥
ଏପରି ବିରଳ ପୁରୁଷ ଅଟେ ଯିଏ ଅନନ୍ତ ପରମାତ୍ମାଙ୍କ ଦର୍ଶନ ପ୍ରାପ୍ତ କରିଥାଏ।
ਕਰਮਿ ਪੂਰੈ ਪੂਰਾ ਗੁਰੂ ਪੂਰਾ ਜਾ ਕਾ ਬੋਲੁ ॥
ବଡ ଭାଗ୍ୟରେ ହିନ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଗୁରୁ ମିଳିଥାନ୍ତି, ଯେଉଁ ଗୁରୁଙ୍କ ସବୁ ବଚନ ପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥାଏ।
ਨਾਨਕ ਪੂਰਾ ਜੇ ਕਰੇ ਘਟੈ ਨਾਹੀ ਤੋਲੁ ॥੨॥
ହେ ନାନକ! ଜ୍ଦିଙ୍ଗୁରୁଜିକଉନ୍ସି ସେବକକୁ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କରିଦିଅନ୍ତି, ତାହାହେଲେ ତାହାର ବିବେକ କମ ହୁଏନାହିଁ। ॥2॥
ਪਉੜੀ ॥
ପଉଡି ॥
ਜਾ ਤੂੰ ਤਾ ਕਿਆ ਹੋਰਿ ਮੈ ਸਚੁ ਸੁਣਾਈਐ ॥
ହେ ମୋର ପ୍ରଭୁ! ମୁଁ ସତ୍ୟ କହିଥାଏ, ଯେତେବେଳେ ତୁମେ ମୋର ଅଟ, ତାହାହେଲେ ମୋତେ ଆଉ କଣ ଆବଶ୍ୟକ ?
ਮੁਠੀ ਧੰਧੈ ਚੋਰਿ ਮਹਲੁ ਨ ਪਾਈਐ ॥
ଯେଉଁ ଜୀବ ସ୍ତ୍ରୀକୁ ଲୌକିକ କାୟା ରୂପୀ ଚୋର ଲୁଟିଛି, ସେ ପ୍ରଭୁଙ୍କ ଆତ୍ମ ସ୍ଵରୂପକୁ ପ୍ରାପ୍ତ କରିପାରିବ ନାହିଁ।
ਏਨੈ ਚਿਤਿ ਕਠੋਰਿ ਸੇਵ ਗਵਾਈਐ ॥
ସେ ନିଜର ନିଷ୍ଠୁର ହୃଦୟ କାରଣରୁ ସେବା ଭକ୍ତିର ଅବସର ହରାଇ ଦେଇଛି।
ਜਿਤੁ ਘਟਿ ਸਚੁ ਨ ਪਾਇ ਸੁ ਭੰਨਿ ਘੜਾਈਐ ॥
ଯାହାର ହୃଦୟରେ ସତ୍ୟସ୍ଵରୂପ ପରମାତ୍ମାଙ୍କ ନିବାସ ହୁଏ ନାହିଁ | ଏହା ନଷ୍ଟ ହୋଇ ଏକ ନୂତନ ଉପାୟରେ ତିଆରି କରାଯାଏ। ଅର୍ଥାତ୍ ସେ ଜନ୍ମ ହୋଇ ମରିବା ଜାରି ରଖିଥାଏ।
ਕਿਉ ਕਰਿ ਪੂਰੈ ਵਟਿ ਤੋਲਿ ਤੁਲਾਈਐ ॥
ନିଜ କାର୍ଯ୍ୟର ହିସାବ ଦେବାବେଳେ ଏହିପରି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ କିପରି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ମାପ ସହିତ ଓଜନ କରି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଓଜନ କରାଯାଇପାରିବ
ਕੋਇ ਨ ਆਖੈ ਘਟਿ ਹਉਮੈ ਜਾਈਐ ॥
ଯଦି ଜୀବର ଅହଂକାର ଦୂର ହୋଇଯାଏ ତାହାହେଲେ ତାହାର କର୍ମର ଓଜନକୁ କେହି ମଧ୍ୟ କମ କହିବେ ନାହିଁ।
ਲਈਅਨਿ ਖਰੇ ਪਰਖਿ ਦਰਿ ਬੀਨਾਈਐ ॥
ସବୁ ଜୀବ ଚତୁର ପ୍ରଭୁଙ୍କ ଦରବାରରେ ପରୀକ୍ଷା କରାଯାଏ ଯେ ସେ ଧର୍ମାତ୍ମା ଅଥବା ପାପୀ ଅଟେ।
ਸਉਦਾ ਇਕਤੁ ਹਟਿ ਪੂਰੈ ਗੁਰਿ ਪਾਈਐ ॥੧੭॥
ନାମର ସଉଦା ଏକ ସତସଙ୍ଗ ରୂପୀ ଦୋକାନରେ ହିଁ ମିଳିଥାଏ, ଏହା ପୂର୍ଣ୍ଣ ଗୁରୁଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ହିଁ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ। ॥17॥
ਸਲੋਕ ਮਃ ੨ ॥
ਅਠੀ ਪਹਰੀ ਅਠ ਖੰਡ ਨਾਵਾ ਖੰਡੁ ਸਰੀਰੁ ॥
ଦିନରାତି ସମୟ ଆଠ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ, ଯାହାକୁ ଆଠଟି ପ୍ରହର କୁହାଯାଏ | ଏକ ପ୍ରହର ତିନି ଘଣ୍ଟା ଅଟେ | ଏହି ଆଠଟି ପ୍ରହର ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ପ୍ରହର ଶରୀର ସହିତ ଜଡିତ | (ଏହି ପ୍ରହରଙ୍କୁ ପରବର୍ତ୍ତୀ ପଦଗୁଡ଼ିକରେ ସକାଳର ଚତୁର୍ଥ ପ୍ରହର କୁହାଯାଏ।)
ਤਿਸੁ ਵਿਚਿ ਨਉ ਨਿਧਿ ਨਾਮੁ ਏਕੁ ਭਾਲਹਿ ਗੁਣੀ ਗਹੀਰੁ ॥
ସେହି ଶରୀରରେ ଅନନ୍ୟ ଭଗବାନଙ୍କ ନାମର ନବ ନିଧି ଅଛି | ଭଲ ଏବଂ ଗମ୍ଭୀର ପୁରୁଷମାନେ ସେହି ନିଧି ଖୋଜନ୍ତି |
ਕਰਮਵੰਤੀ ਸਾਲਾਹਿਆ ਨਾਨਕ ਕਰਿ ਗੁਰੁ ਪੀਰੁ ॥
ହେ ନାନକ! ଭାଗ୍ୟଶାଳୀ ଲୋକମାନେ ଗୁରୁ କିମ୍ବା ପିର ଧାରଣ କରନ୍ତି ଏବଂ ପ୍ରଭୁଙ୍କ ମହିମା ଗାନ କରନ୍ତି
ਚਉਥੈ ਪਹਰਿ ਸਬਾਹ ਕੈ ਸੁਰਤਿਆ ਉਪਜੈ ਚਾਉ ॥
ଦିନର ଚତୁର୍ଥ ପ୍ରହର ପ୍ରାତଃ କାଳ ନାମରେ ବୃତ୍ତି ଲଗାଇବା ବ୍ଯକ୍ତିର ମନରେ ଉତ୍ସାହ ଉତପର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥାଏ।
ਤਿਨਾ ਦਰੀਆਵਾ ਸਿਉ ਦੋਸਤੀ ਮਨਿ ਮੁਖਿ ਸਚਾ ਨਾਉ ॥
ସେମାନଙ୍କର ବନ୍ଧୁତା ନଦୀଗୁଡ଼ିକ ସହିତ ଅଛି, ଅର୍ଥାତ୍ ସେମାନେ ସତସଙ୍ଗ ନଦୀକୁ ଯାଇ ସ୍ନାନ କରନ୍ତି ଏବଂ ସତ୍ୟ ନାମ ସେମାନଙ୍କ ମନ ଓ ପାଟିରେ ଉପସ୍ଥିତ ଥାଏ।
ਓਥੈ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਵੰਡੀਐ ਕਰਮੀ ਹੋਇ ਪਸਾਉ ॥
ସେହି ସତସଙ୍ଗରେ ଅମୃତ ରୂପ ଈଶ୍ବରଙ୍କ ନାମ ବଣ୍ଟା ଯାଏ ଆଉ ଭାଗ୍ୟଶାଳୀକୁ ନାମ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ।
ਕੰਚਨ ਕਾਇਆ ਕਸੀਐ ਵੰਨੀ ਚੜੈ ਚੜਾਉ ॥
ଯେତେବେଳେ ସେମାନଙ୍କର ସୁନା ପରି ଶୁଦ୍ଧ ଶରୀରକୁ ନାମର କଷଟି ଭାବରେ ରଖାଯାଏ, ସେତେବେଳେ ସେମାନଙ୍କର ଶରୀର ଭକ୍ତିର ଏକ ସୁନ୍ଦର ରଙ୍ଗ ପାଇଥାଏ |
ਜੇ ਹੋਵੈ ਨਦਰਿ ਸਰਾਫ ਕੀ ਬਹੁੜਿ ਨ ਪਾਈ ਤਾਉ ॥
ଯେତେବେଳେ ସତ୍ୟଗୁରୁ ରୂପରେ ସାରଫ ତାଙ୍କ ଉପରେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୁଅନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ସେ ଜନ୍ମ ଏବଂ ମୃତ୍ୟୁର କଷ୍ଟ ପାଆନ୍ତି ନାହିଁ |
ਸਤੀ ਪਹਰੀ ਸਤੁ ਭਲਾ ਬਹੀਐ ਪੜਿਆ ਪਾਸਿ ॥
ଅନ୍ୟ ସାତ ପ୍ରହରରେ ସତ୍ୟ ବୋଲିବା ଏବଂ ବିଦ୍ଵାନ ପାଖରେ ବସିବା ଅତି ଉତ୍ତମ ଅଟେ।
ਓਥੈ ਪਾਪੁ ਪੁੰਨੁ ਬੀਚਾਰੀਐ ਕੂੜੈ ਘਟੈ ਰਾਸਿ ॥
ସେଠାରେ ପାପ ଏବଂ ପୂଣ୍ୟ ଜଣା ପଡିଯାଏ ଆଉ ମିଥ୍ୟାର ପୁଞ୍ଜି କମ ହୋଇଥାଏ।
ਓਥੈ ਖੋਟੇ ਸਟੀਅਹਿ ਖਰੇ ਕੀਚਹਿ ਸਾਬਾਸਿ ॥
ସେଠାରେ ମନ୍ଦ ପୁରୁଷକୁ ଫୋପଡା ଯାଏ ଆଉ ଭଲ ପୁରୁଷଙ୍କୁ ସାବାସ ମିଳିଥାଏ।
ਬੋਲਣੁ ਫਾਦਲੁ ਨਾਨਕਾ ਦੁਖੁ ਸੁਖੁ ਖਸਮੈ ਪਾਸਿ ॥੧॥
ହେ ନାନକ! ଭଗବାନ ନିଜେ ଜୀବମାନଙ୍କୁ ଦୁଃଖ ଏବଂ ସୁଖ ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି ଏବଂ କୌଣସି ପ୍ରକାରର ମଣିଷକୁ ଶିକ୍ଷା ଦେବା ବୃଥା ଅଟେ ॥1॥
ਮਃ ੨ ॥
ମହଲା 2 ॥
ਪਉਣੁ ਗੁਰੂ ਪਾਣੀ ਪਿਤਾ ਮਾਤਾ ਧਰਤਿ ਮਹਤੁ ॥
ସାରା ଦୁନିଆ ଗୁରୁ ପବନ ଅଟେ, ଜଳ ପିତା ଅଟେ ଆଉ ପୃଥିବୀ ମାତା ଅଟେ।
ਦਿਨਸੁ ਰਾਤਿ ਦੁਇ ਦਾਈ ਦਾਇਆ ਖੇਲੈ ਸਗਲ ਜਗਤੁ ॥
ଦିନ ଓ ରାତି ଦୁଇଟି ଉପପିତା ଏବଂ ଉପମାତା ଅଟେ, ଯାହାର କୋଳରେ ସାରା ଦୁନିଆ ଖେଳୁଅଛି।
ਚੰਗਿਆਈਆ ਬੁਰਿਆਈਆ ਵਾਚੇ ਧਰਮੁ ਹਦੂਰਿ ॥
ପରଲୋକରେ ଭଗବାନଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ଯମରାଜ ଜୀବର ଶୁଭ ଅଶୁଭ କର୍ମର ବିବେଚନା କରିଥାନ୍ତି।
ਕਰਮੀ ਆਪੋ ਆਪਣੀ ਕੇ ਨੇੜੈ ਕੇ ਦੂਰਿ ॥
ନିଜ ନିଜ କର୍ମ ଅନୁସାରେ କିଛି ଜୀବ ଈଶ୍ବରଙ୍କ ନିକଟ ଏବଂ କିଛି ଜୀବ ଦୂରରେ ଥାଆନ୍ତି।
ਜਿਨੀ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇਆ ਗਏ ਮਸਕਤਿ ਘਾਲਿ ॥
ଯେଉଁମାନେ ଭଗବାନଙ୍କ ନାମ-ସ୍ମରଣ କରିଛନ୍ତି, ସେମାନେ ଉପାସନା ଏବଂ ଅନୁତାପ ଇତ୍ୟାଦିର କଠିନ ପରିଶ୍ରମକୁ ସାକାର କରିଛନ୍ତି |
ਨਾਨਕ ਤੇ ਮੁਖ ਉਜਲੇ ਹੋਰ ਕੇਤੀ ਛੁਟੀ ਨਾਲਿ ॥੨॥
ହେ ନାନକ! ଏହିପରି ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କର ଚେହେରା ଉଜ୍ଜଳ ହୋଇଛି ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ସହିତ ଅନେକ ମୁକ୍ତି ପ୍ରାପ୍ତ କରିଛନ୍ତି ॥ 2।
ਪਉੜੀ ॥
ପଉଡି ॥
ਸਚਾ ਭੋਜਨੁ ਭਾਉ ਸਤਿਗੁਰਿ ਦਸਿਆ ॥
ସଦଗୁରୁ ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଏହି ଜ୍ଞାନ ବତାଇଛନ୍ତି ଯେ ଭଗବାନଙ୍କ ପ୍ରେମ ହିଁ ଖାଇବା ଯୋଗ୍ୟ ସତ୍ୟ-ଭୋଜନ ଅଟେ,
ਸਚੇ ਹੀ ਪਤੀਆਇ ਸਚਿ ਵਿਗਸਿਆ ॥
ସେହି ବ୍ୟକ୍ତି ସତ୍ୟ ପ୍ରଭୁଙ୍କ ଠାରେ ନିଷ୍ଠାବାନ ହୋଇଛି ଆଉ ସତ୍ୟରେ ଲୀନ ହୋଇ ଫୁଲ ଭଳି ଖେଳୁଅଛି।
ਸਚੈ ਕੋਟਿ ਗਿਰਾਂਇ ਨਿਜ ਘਰਿ ਵਸਿਆ ॥
ତାହାର ଗାଁ ରୂପୀ ଶରୀରରେ ଯେଉଁ ଭଗବାନଙ୍କ ଆତ୍ମସ୍ଵରୂପର ଦୁର୍ଗ ଅଛି, ସେଠାରେ ସ୍ଥିର ହୋଇଯାଇଛି।
ਸਤਿਗੁਰਿ ਤੁਠੈ ਨਾਉ ਪ੍ਰੇਮਿ ਰਹਸਿਆ ॥
ସଦଗୁରୁ ପ୍ରସନ୍ନ ହୋଇ ତାହାକୁ ନାମ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି ଆଉ ସେ ଭଗବାନଙ୍କ ପ୍ରେମରେ କୃତାର୍ଥ ହୋଇଯାଇଛି।
ਸਚੈ ਦੈ ਦੀਬਾਣਿ ਕੂੜਿ ਨ ਜਾਈਐ ॥
କେହି ବି ବ୍ୟକ୍ତି ସତ୍ୟର ଦରବାରରେ ମିଥ୍ୟାର ଅର୍ଜନ କରି ଯାଇ ପାରେନାହିଁ।
ਝੂਠੋ ਝੂਠੁ ਵਖਾਣਿ ਸੁ ਮਹਲੁ ਖੁਆਈਐ ॥
ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି କେବଳ ମିଥ୍ୟା ହିଁ ବୋଲିଥାଏ, ସେ ଆତ୍ମସ୍ଵରୂପରେ ଯାଇ ପାରେନାହିଁ।