ਕਹੁ ਕਬੀਰ ਜਨ ਭਏ ਖਾਲਸੇ ਪ੍ਰੇਮ ਭਗਤਿ ਜਿਹ ਜਾਨੀ ॥੪॥੩॥
ହେ କବୀର! ଯିଏ ପ୍ରେମ-ଭକ୍ତିକୁ ବୁଝି ନିଏ, ସେ ମୁକ୍ତ ହୋଇଯାଏ॥4॥3॥
ਘਰੁ ੨ ॥
ଘର 2 ॥
ਦੁਇ ਦੁਇ ਲੋਚਨ ਪੇਖਾ ॥
ମୁଁ ଏହି ଦୁଇଟି ନେତ୍ରରେ ଦେଖିଥାଏ, କିନ୍ତୁ
ਹਉ ਹਰਿ ਬਿਨੁ ਅਉਰੁ ਨ ਦੇਖਾ ॥
ସେହି ଭଗବାନ ବିନା ଆଉ କେହି ମଧ୍ୟ ଦେଖା ଦିଅନ୍ତି ନାହିଁ।
ਨੈਨ ਰਹੇ ਰੰਗੁ ਲਾਈ ॥
ଏହି ନୟନରେ ତାହାଙ୍କ ପ୍ରେମ ରଙ୍ଗ ଲାଗିଛି ଆଉ
ਅਬ ਬੇ ਗਲ ਕਹਨੁ ਨ ਜਾਈ ॥੧॥
ଏବେ ଆଉ କିଛି ବିଷୟର ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ॥1॥
ਹਮਰਾ ਭਰਮੁ ਗਇਆ ਭਉ ਭਾਗਾ ॥ ਜਬ ਰਾਮ ਨਾਮ ਚਿਤੁ ਲਾਗਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ଆମର ଭୟ ଦୂର ହୋଇ ଯାଇଛି ଆଉ ଭୟ ମଧ୍ୟ ଦୂର ହୋଇ ଯାଇଛି, ଯେବେ ଠାରୁ ଆମର ଚିତ୍ତ ରାମ ନାମରେ ଲାଗି ଯାଇଛି॥1॥ରୁହ॥
ਬਾਜੀਗਰ ਡੰਕ ਬਜਾਈ ॥
ଯେତେବେଳେ ବାଜିଗର ପରମାତ୍ମା ନିଜର ବାଜା ବଜାନ୍ତି ଅର୍ଥାତ ଜଗତ ରଚନା କରିଥାନ୍ତି, ସେତେବେଳେ
ਸਭ ਖਲਕ ਤਮਾਸੇ ਆਈ ॥
ସାରା ଦୁନିଆ ଜୀବନର ତମାସା ଦେଖିବା ପାଇଁ ଆସିଥାଏ।
ਬਾਜੀਗਰ ਸ੍ਵਾਂਗੁ ਸਕੇਲਾ ॥
ଯେତେବେଳେ ବାଜିଗର-ପରମାତ୍ମା ନିଜ ଖେଳ ସୃଷ୍ଟିର ବିନାଶ କରିଥାନ୍ତି, ସେତେବେଳେ
ਅਪਨੇ ਰੰਗ ਰਵੈ ਅਕੇਲਾ ॥੨॥
ସେ ଏକା ହିଁ ନିଜ ରଙ୍ଗରେ ମଗ୍ନ ରହିଥାନ୍ତି॥2॥
ਕਥਨੀ ਕਹਿ ਭਰਮੁ ਨ ਜਾਈ ॥
କହିବା ଏବଂ କରିବା ଦ୍ଵାରା ଭ୍ରମ ଦୂର ହୁଏନାହିଁ।
ਸਭ ਕਥਿ ਕਥਿ ਰਹੀ ਲੁਕਾਈ ॥
କହି କହି ସାରା ଦୁନିଆ ହିଁ ହାରି ଯାଇଛି।
ਜਾ ਕਉ ਗੁਰਮੁਖਿ ਆਪਿ ਬੁਝਾਈ ॥
ଭଗବାନ ଯାହାକୁ ଗୁରୁଙ୍କ ସାନ୍ନିଧ୍ୟରେ ସ୍ଵୟଂ ଜ୍ଞାନ ଦେଇଥାନ୍ତି,
ਤਾ ਕੇ ਹਿਰਦੈ ਰਹਿਆ ਸਮਾਈ ॥੩॥
ତାହାର ହୃଦୟରେ ସେ ରହିଥାନ୍ତି॥3॥
ਗੁਰ ਕਿੰਚਤ ਕਿਰਪਾ ਕੀਨੀ ॥
ଯେତେବେଳେ ଗୁରୁ କିଞ୍ଚିତ ମାତ୍ରାରେ ମଧ୍ୟ କୃପା କରିଥାନ୍ତି, ସେତେବେଳେ
ਸਭੁ ਤਨੁ ਮਨੁ ਦੇਹ ਹਰਿ ਲੀਨੀ ॥
ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ତନ, ମନ ଏବଂ ଶରୀର ସେହି ଭଗବାନଙ୍କ ଠାରେ ରହିଥାଏ।
ਕਹਿ ਕਬੀਰ ਰੰਗਿ ਰਾਤਾ ॥
କବୀର କହନ୍ତି ଯେ ମୁଁ ତାହାଙ୍କ ରଙ୍ଗରେ ହିଁ ମଗ୍ନ ହୋଇ ଯାଇଛି ଆଉ
ਮਿਲਿਓ ਜਗਜੀਵਨ ਦਾਤਾ ॥੪॥੪॥
ମୋତେ ଜଗତର ଜୀବନଦାତା ମିଳି ଯାଇଛନ୍ତି||4||4||
ਜਾ ਕੇ ਨਿਗਮ ਦੂਧ ਕੇ ਠਾਟਾ ॥
ଯାହାଙ୍କ ଘରେ ବେଦ ଇତ୍ୟାଦି ଧାର୍ମିକ ଗ୍ରନ୍ଥ ଆଦି ଦୁଧର ଭଣ୍ଡାର ଭଳି ଅଛି ଆଉ
ਸਮੁੰਦੁ ਬਿਲੋਵਨ ਕਉ ਮਾਟਾ ॥
ମନ ସମୁଦ୍ର ମନ୍ଥନ ପାଇଁ ମାଠିଆ ଅଛି,
ਤਾ ਕੀ ਹੋਹੁ ਬਿਲੋਵਨਹਾਰੀ ॥
ହେ ଜୀବାତ୍ମା! ତୁ ସେହି ଭଗବାନଙ୍କ ଦୁଧର ମନ୍ଥନ କରିବା ବାଲା ବନି ଯାଅ,
ਕਿਉ ਮੇਟੈ ਗੋ ਛਾਛਿ ਤੁਹਾਰੀ ॥੧॥
ସେ ତୋତେ ଦାନ ଦେବା ପାଇଁ କାହିଁକି ମନା କରିବ?॥1॥
ਚੇਰੀ ਤੂ ਰਾਮੁ ਨ ਕਰਸਿ ਭਤਾਰਾ ॥
ହେ ସେବିକା! ତୁ ସେହି ରାମଙ୍କୁ ନିଜ ପତି ବୋଲି କାହିଁକି ଭାବୁ ନାହୁଁ?
ਜਗਜੀਵਨ ਪ੍ਰਾਨ ਅਧਾਰਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
କାରଣ ସେ ଜଗତର ଜୀବନ ଏବଂ ପ୍ରାଣର ଆଧାର ଅଟନ୍ତି॥1॥ରୁହ॥
ਤੇਰੇ ਗਲਹਿ ਤਉਕੁ ਪਗ ਬੇਰੀ ॥
ତୋର ଗଳାରେ ଶୃଙ୍ଖଳ ଓ ପାଦରେ ଜଞ୍ଜିର ଅଛି।
ਤੂ ਘਰ ਘਰ ਰਮਈਐ ਫੇਰੀ ॥
ରାମ ତୋତେ ଯୋନିର ଚକ୍ରରେ ପଥଭ୍ରଷ୍ଟ କରିଛନ୍ତି।
ਤੂ ਅਜਹੁ ਨ ਚੇਤਸਿ ਚੇਰੀ ॥
ହେ ସେବିକା! ଏବେ ମଧ୍ୟ ତୁ ସେହି ପରମାତ୍ମାଙ୍କୁ ସ୍ମରଣ କରୁ ନାହୁଁ।
ਤੂ ਜਮਿ ਬਪੁਰੀ ਹੈ ਹੇਰੀ ॥੨॥
ହେ ଭାଗ୍ୟହୀନ! ତୋତେ ମୃତ୍ୟୁ ଦେଖୁଅଛି॥2॥
ਪ੍ਰਭ ਕਰਨ ਕਰਾਵਨਹਾਰੀ ॥
ସେହି ପରମାତ୍ମା ହିଁ ସବୁକିଛି କରିବା ଏବଂ କରାଇବା ବାଲା ଅଟୁ,
ਕਿਆ ਚੇਰੀ ਹਾਥ ਬਿਚਾਰੀ ॥
ବିଚାରୀ ସେବିକା ବଶରେ କିଛି ମଧ୍ୟ ନାହିଁ।
ਸੋਈ ਸੋਈ ਜਾਗੀ ॥
ଯାହାକୁ ସେ ଜଗାନ୍ତି, ସେ ଜାଗିଯାଏ ଆଉ
ਜਿਤੁ ਲਾਈ ਤਿਤੁ ਲਾਗੀ ॥੩॥
ଯାହା ସହିତ ଲଗାଇ ଦିଅନ୍ତି, ତାହା ସହିତ ସେ ଲାଗିଯାଏ॥3॥
ਚੇਰੀ ਤੈ ਸੁਮਤਿ ਕਹਾਂ ਤੇ ਪਾਈ ॥
ହେ ସେବିକା! ତୁ ସୁମତି କେଉଁଠାରୁ ପ୍ରାପ୍ତ କରିଛ?
ਜਾ ਤੇ ਭ੍ਰਮ ਕੀ ਲੀਕ ਮਿਟਾਈ ॥
କାହା ଦ୍ଵାରା ତୁ ଭ୍ରମର ସଂଶୟ ଦୂର କରି ଦେଇଛୁ?
ਸੁ ਰਸੁ ਕਬੀਰੈ ਜਾਨਿਆ ॥ ਮੇਰੋ ਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਮਨੁ ਮਾਨਿਆ ॥੪॥੫॥
କବୀର କହନ୍ତି ଯେ ମୁଁ ସେହି ରସକୁ ବୁଝି ନେଇଛି ଆଉ ଗୁରୁଙ୍କ କୃପାରୁ ମୋର ମନ ଆନନ୍ଦିତ ହୋଇ ଯାଇଛି||4||5||
ਜਿਹ ਬਾਝੁ ਨ ਜੀਆ ਜਾਈ ॥
ଯେଉଁ ପରମେଶ୍ଵରଙ୍କ ବିନା ଜୀବିତ ରହିପାରିବା ନାହିଁ,
ਜਉ ਮਿਲੈ ਤ ਘਾਲ ਅਘਾਈ ॥
ଯଦି ସେ ମିଳି ଯାଆନ୍ତି, ତାହାହେଲେ ସାଧନା ସଫଳ ହୋଇଯାଏ।
ਸਦ ਜੀਵਨੁ ਭਲੋ ਕਹਾਂਹੀ ॥
କୋକମାନେ ସର୍ବଦା ଜୀବନକୁ ଭଲ କହିଥାନ୍ତି, କିନ୍ତୁ
ਮੂਏ ਬਿਨੁ ਜੀਵਨੁ ਨਾਹੀ ॥੧॥
ନିଜ ଆତ୍ମାଭିମାନକୁ ଦମନ କରିବା ବିନା ଏହି ଜୀବନ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏନାହିଁ।
ਅਬ ਕਿਆ ਕਥੀਐ ਗਿਆਨੁ ਬੀਚਾਰਾ ॥
ଏବେ ମୁଁ କେଉଁ ପ୍ରକାରର ଜ୍ଞାନ ବିଚାରର କଥନ କରିବି?
ਨਿਜ ਨਿਰਖਤ ਗਤ ਬਿਉਹਾਰਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
କାରଣ ଦେଖୁ ଦେଖୁ ହିଁ ମୋର ସଂସାର ଧ୍ଵଂସ ହୋଇ ଯାଉଛି॥1॥ରୁହ॥
ਘਸਿ ਕੁੰਕਮ ਚੰਦਨੁ ਗਾਰਿਆ ॥
ଯେପରି କେଶରକୁ ଘଷି ଚନ୍ଦନ ସାଥିରେ ମିଳାଇ ଯାଏ,
ਬਿਨੁ ਨੈਨਹੁ ਜਗਤੁ ਨਿਹਾਰਿਆ ॥
ସେପରି ହିଁ ନେତ୍ର ବିନା ଜଗତକୁ ଦେଖି ନେଇଛି।
ਪੂਤਿ ਪਿਤਾ ਇਕੁ ਜਾਇਆ ॥
ପୁତ୍ର ଏକ ପିତା(ଜ୍ଞାନ)କୁ ଜନ୍ମ ଦେଇଛି ଆଉ
ਬਿਨੁ ਠਾਹਰ ਨਗਰੁ ਬਸਾਇਆ ॥੨॥
ସ୍ଥାନ ବିନା ନଗର ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଛି॥2॥
ਜਾਚਕ ਜਨ ਦਾਤਾ ਪਾਇਆ ॥
ଯାଚକ ଦାତାକୁ ପାଇଛି।
ਸੋ ਦੀਆ ਨ ਜਾਈ ਖਾਇਆ ॥
ତାହାକୁ ଦାତା ଅନେକ କିଛି ଦେଇଛନ୍ତି
ਛੋਡਿਆ ਜਾਇ ਨ ਮੂਕਾ ॥
ଯେ ତାହା ସମାପ୍ତ ହେଉନାହିଁ।
ਅਉਰਨ ਪਹਿ ਜਾਨਾ ਚੂਕਾ ॥੩॥
ମୋର ଅନ୍ୟ ଠାରୁ ମାଗିବା ସମାପ୍ତ ହୋଇ ଯାଇଛି॥3॥
ਜੋ ਜੀਵਨ ਮਰਨਾ ਜਾਨੈ ॥
ଯିଏ ଜୀବନରେ ମୃତ୍ୟୁକୁ ସ୍ଵୀକାର କରିବା ଜାଣିଥାଏ,
ਸੋ ਪੰਚ ਸੈਲ ਸੁਖ ਮਾਨੈ ॥
ସେହି ବ୍ୟକ୍ତି ପାହାଡ ଭଳି ସୁଖ ଭୋଗ କରିଥାଏ।
ਕਬੀਰੈ ਸੋ ਧਨੁ ਪਾਇਆ ॥
କବୀର ସେହି ଧନ ପ୍ରାପ୍ତ କରି ନେଇଛନ୍ତି ଆଉ
ਹਰਿ ਭੇਟਤ ਆਪੁ ਮਿਟਾਇਆ ॥੪॥੬॥
ଭଗବାନଙ୍କ ସହିତ ଭେଟ କରି ସେ ନିଜ ଅହଂତ୍ଵକୁ ଦୂର କରି ଦେଇଛନ୍ତି||4||6||
ਕਿਆ ਪੜੀਐ ਕਿਆ ਗੁਨੀਐ ॥
ପଢିବା ଏବଂ ଚିନ୍ତନ କରିବାରେ କଣ ଲାଭ ଅଛି ଆଉ
ਕਿਆ ਬੇਦ ਪੁਰਾਨਾਂ ਸੁਨੀਐ ॥
ବେଦ ଓ ପୁରାଣକୁ ଶୁଣିବାରେ କଣ ଲାଭ ଅଛି?
ਪੜੇ ਸੁਨੇ ਕਿਆ ਹੋਈ ॥
ସେହି ପଢିବା ଓ ଶୁଣିବାରେ କଣ ଲାଭ ଅଛି,
ਜਉ ਸਹਜ ਨ ਮਿਲਿਓ ਸੋਈ ॥੧॥
ଯଦି ତାହାକୁ ସ୍ବାଭାବିକତା ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇନାହିଁ॥1॥
ਹਰਿ ਕਾ ਨਾਮੁ ਨ ਜਪਸਿ ਗਵਾਰਾ ॥
ମୂର୍ଖ ବ୍ୟକ୍ତି ଭଗବାନଙ୍କ ନାମର ଜପ କରେ ନାହିଁ।
ਕਿਆ ਸੋਚਹਿ ਬਾਰੰ ਬਾਰਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ପୁଣି ସେ ବାରମ୍ବାର କଣ ଭାବିଥାଏ॥1॥ରୁହ॥
ਅੰਧਿਆਰੇ ਦੀਪਕੁ ਚਹੀਐ ॥
ଅନ୍ଧକାରରେ ଏକ ଦୀପକ ଆବଶ୍ୟକ ଅଟେ