ਅੰਤਿ ਕਾਲਿ ਪਛੁਤਾਸੀ ਅੰਧੁਲੇ ਜਾ ਜਮਿ ਪਕੜਿ ਚਲਾਇਆ ॥
ant kaal pachhutaasee anDhulay jaa jam pakarh chalaa-i-aa.
At the end, the blind (spiritually ignorant) person regrets deeply when the messenger of death carries him away.
ਹੇ ਮਾਇਆ ਦੇ ਮੋਹ ਵਿੱਚ ਅੰਨ੍ਹੇ ਹੋਏ ਜੀਵ! ਜਦੋਂ ਜਮ ਨੇ ਫੜ ਕੇ ਤੈਨੂੰ ਅੱਗੇ ਲਾ ਲਿਆ, ਤਦੋਂ ਅਖ਼ੀਰਲੇ ਵੇਲੇ ਤੂੰ ਪਛੁਤਾਏਂਗਾ।
انّتِکالِپچھُتاسیِانّدھُلےجاجمِپکڑِچلائِیا॥
انت کال۔ بوقت آخرت ۔ اندھے حقیقت سے بینخر ۔ حاجم پکڑ چلایا مراد جب فرشتہموت نے آولوچا ۔
جب موت کی گرفت میں آجاتا ہے ۔ تب بوقت آخرت پچھتاتا ہے ۔
ਸਭੁ ਕਿਛੁ ਅਪੁਨਾ ਕਰਿ ਕਰਿ ਰਾਖਿਆ ਖਿਨ ਮਹਿ ਭਇਆ ਪਰਾਇਆ ॥
sabh kichh apunaa kar kar raakhi-aa khin meh bha-i-aa paraa-i-aa.
All the worldly things that you collect, in an instant after death becomes someone else’s property.
ਤੂੰ ਹਰੇਕ ਚੀਜ਼ ਆਪਣੀ ਬਣਾ ਬਣਾ ਕੇ ਸਾਂਭਦਾ ਗਿਆ, ਉਹ ਸਭ ਕੁਝ ਇਕ ਖਿਨ ਵਿੱਚ ਪਰਾਇਆ ਮਾਲ ਹੋ ਜਾਇਗਾ।
سبھُکِچھُاپُناکرِکرِراکھِیاکھِنمہِبھئِیاپرائِیا॥
پرایا ۔بیگانہ ۔
اے انسان جسے اپنی سمجھ کر سنبھال کرتا تھا ذرا سے وقفے کے بعد بیگانہ ہو جاتا ہے ۔
ਬੁਧਿ ਵਿਸਰਜੀ ਗਈ ਸਿਆਣਪ ਕਰਿ ਅਵਗਣ ਪਛੁਤਾਇ ॥
buDh visarjee ga-ee si-aanap kar avgan pachhutaa-ay.
Your intellect left you, your wisdom departed, and now you repent for the evil deeds you committed.
ਮਾਇਆ ਦੇ ਮੋਹ ਵਿੱਚਜੀਵ ਦੀ ਅਕਲ ਮਾਰੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਸਿਆਣਪ ਗੁੰਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਮੰਦੇ ਕੰਮ ਕਰ ਕਰਅੰਤ ਵੇਲੇ ਪਛੁਤਾਂਦਾ ਹੈ।
بُدھِۄِسرجیِگئیِسِیانھپکرِاۄگنھپچھُتاءِ॥
بدھ وسرجی ۔ عقل ہوش میں کمی۔ اوگن۔ بد اوصاف
دنیاوی دولت کی محبت میں عقل ہوش حواس اور دانشمندی ختم ہو جاتی ہے اور انسان کے ہوئے گناہوں کا پسچا تاپ کرتا ہے
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਪ੍ਰਾਣੀ ਤੀਜੈ ਪਹਰੈ ਪ੍ਰਭੁ ਚੇਤਹੁ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥੩॥
kaho naanak paraanee teejai pahrai parabh chaytahu liv laa-ay. ||3||
Nanak says, O mortal, in the third watch of night (third stage of life) watch of the night, let your consciousness be lovingly focused on God.
ਨਾਨਕ ਆਖਦਾ ਹੈ- ਹੇ ਜੀਵ! (ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਰਾਤ ਦੇ) ਤੀਜੇ ਪਹਰ (ਸਿਰ ਉੱਤੇ ਧੌਲੇ ਆ ਗਏ ਹਨ, ਤਾਂ ਪ੍ਰਭੂ ਸੁਰਤ ਜੋੜ ਕੇ ਸਿਮਰਨ ਕਰ
کہُنانکپ٘رانھیِتیِجےَپہرےَپ٘ربھُچیتہُلِۄلاءِ
اے نانک انسان زندگی کے تیسرے دور میں خدا کو یکسو ہو کر یا دور ریاض کرے ۔
॥੩॥
ਚਉਥੈ ਪਹਰੈ ਰੈਣਿ ਕੈ ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ ਬਿਰਧਿ ਭਇਆ ਤਨੁ ਖੀਣੁ ॥
cha-uthai pahrai rain kai vanjaari-aa mitraa biraDh bha-i-aa tan kheen.
O’ my merchant friend, In the fourth watch of the night your body grows old and weak.
ਹੇ ਮੇਰੇ ਸੁਦਾਗਰ-ਮਿਤ੍ਰ! (ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ) ਰਾਤ ਦੇ ਚੌਥੇ ਪਹਰ (ਜੀਵ) ਬੁੱਢਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, (ਉਸ ਦਾ) ਸਰੀਰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
چئُتھےَپہرےَریَنھِکےَۄنھجارِیامِت٘رابِردھِبھئِیاتنُکھیِنھُ॥
تن کھین۔ جسم کمزور ہو گیا
اے زندگی کی سودا گری کے لئے ٓائے ہوئے سوداگر دوست ۔ زندگی کے چوتھے دور حیات میں انسان بوڑھا ہو جاتا ہے ۔
ਅਖੀ ਅੰਧੁ ਨ ਦੀਸਈ ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ ਕੰਨੀ ਸੁਣੈ ਨ ਵੈਣ ॥
akhee anDh na dees-ee vanjaari-aa mitraa kannee sunai na vain.
Your eyes go blind, and cannot see, O my merchant friend, and your ears do not hear any words.
ਹੇ ਵਣਜਾਰੇ ਮਿਤ੍ਰ! ਅੱਖਾਂ ਅੱਗੇ ਹਨੇਰਾ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, (ਅੱਖੀਂ ਠੀਕ) ਨਹੀਂ ਦਿੱਸਦਾ, ਕੰਨਾਂ ਨਾਲ ਬੋਲ (ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ) ਨਹੀਂ ਸੁਣ ਸਕਦਾ।
اکھیِانّدھُندیِسئیِۄنھجارِیامِت٘راکنّنیِسُنھےَنۄیَنھ॥
وین۔ بول ۔باتیں ۔ اکھتیں اندھ ۔ آنکھوں میں اندھیرا ۔
جسمانی کمزور آجاتی ہے ۔ نظر کمزور ہو جاتی ہے کانوں سے سنائی نہیں دیتا ۔
ਅਖੀ ਅੰਧੁ ਜੀਭ ਰਸੁ ਨਾਹੀ ਰਹੇ ਪਰਾਕਉ ਤਾਣਾ ॥
akhee anDh jeebh ras naahee rahay paraaka-o taanaa.
Your eyes go blind, and your tongue is unable to taste; you live only with the help of others. ਅੱਖਾਂ ਤੋਂ ਅੰਨ੍ਹਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੀਭ ਵਿਚ ਸੁਆਦ (ਦੀ ਤਾਕਤ) ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੀ ਉਹ ਹੋਰਨਾ ਦੇ ਬਲ ਆਸਰੇ ਜੀਉਂਦਾ ਹੈ।
اکھیِانّدھُجیِبھرسُناہیِرہےپراکءُتانھا॥
اکھتیں اندھ ۔ آنکھوں میں اندھیرا ۔ سبھ رس۔ زبانیں لطف ۔ ۔پراکوتا نا ۔ طاقت نہیں رہی
نابینا ہو جاتا زبان کا زائقہ جاتا رہتا ہے ۔ قوت اور کوشش و کاوش ختم ہو جاتی ہے
ਗੁਣ ਅੰਤਰਿ ਨਾਹੀ ਕਿਉ ਸੁਖੁ ਪਾਵੈ ਮਨਮੁਖ ਆਵਣ ਜਾਣਾ ॥
gun antar naahee ki-o sukh paavai manmukh aavan jaanaa.
How can a person without virtues find any peace? Therefore, the self-willed person goes in cycles of birth and death.
ਆਪਣੇ ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ ਕਦੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਗੁਣ ਨਹੀਂ ਵਸਾਏ, ਹੁਣ ਸੁਖ ਕਿਥੋਂ ਮਿਲੇ? ਮਨ ਦੇ ਮੁਰੀਦ ਨੂੰ ਜਨਮ ਮਰਨ ਦਾ ਗੇੜ ਪੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
گُنھانّترِناہیِکِءُسُکھُپاۄےَمنمُکھآۄنھجانھا॥
نہ کوئی اوصاف ہے تو آرام و آسائش کیسے حاصل ہو ۔ لہذا خودی پسند تناسخ میں پڑ ا رہتا ہے
ਖੜੁ ਪਕੀ ਕੁੜਿ ਭਜੈ ਬਿਨਸੈ ਆਇ ਚਲੈ ਕਿਆ ਮਾਣੁ ॥
kharh pakee kurh bhajai binsai aa-ay chalai ki-aa maan.
In old age, like a ripe crop, human body crumbles. How then can one be proud of this body (which is subject to decay and death)?
ਜਦ ਦੇਹਿ ਰੂਪੀ ਖੇਤੀ ਪੱਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਨਾਸ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇਹਿ ਤੇ ਜੋ ਆਉਣ ਤੇ ਜਾਣ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹੈ, ਕੀ ਫ਼ਖ਼ਰ ਕਰਨਾ ਹੋਇਆ?
کھڑُپکیِکُڑِبھجےَبِنسےَآءِچلےَکِیامانھُ॥
کھڑپکی ۔ کھیتی پک گئی ۔ کڑ بھجے ۔سوکھ کر ٹوٹی
کھیتی پک جاتی ہے ناڑ خستہ ہو جاتا ہے ۔ لہذا اس فخر سوہے ۔ جس نے ختم ہو جانا ہے ۔
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਪ੍ਰਾਣੀ ਚਉਥੈ ਪਹਰੈ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਬਦੁ ਪਛਾਣੁ ॥੪॥
kaho naanak paraanee cha-uthai pahrai gurmukh sabad pachhaan. ||4||
Nanak says: “O’ my peddler friend, at least in the fourth stage of life (the old age), realize God’s Name through the Guru’s teachings.
ਨਾਨਕ ਆਖਦਾ ਹੈ- ਹੇ ਪ੍ਰਾਣੀ! (ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਰਾਤ ਦੇ) ਚੌਥੇ ਪਹਰ (ਤੂੰ ਬੁੱਢਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈਂ, ਹੁਣ) ਗੁਰੂ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਪਛਾਣ l
کہُنانکپ٘رانھیِچئُتھےَپہرےَگُرمُکھِسبدُپچھانھُ॥੪॥
اے نانک بتا دے کہ اے انسان زندگی کے چوتھے دور حیات میں مرشد کے وسیلے سے کلام سمجھ
ਓੜਕੁ ਆਇਆ ਤਿਨ ਸਾਹਿਆ ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ ਜਰੁ ਜਰਵਾਣਾ ਕੰਨਿ ॥
orhak aa-i-aa tin saahi-aa vanjaari-aa mitraa jar jarvaanaa kann.
O my merchant friend, the end of your allotted breaths has come, and your shoulders are weighed down by cruel old age.
ਵਣਜ ਕਰਨ ਆਏ ਹੇ ਜੀਵ-ਮਿਤ੍ਰ! ਉਮਰ ਦੇਸੁਆਸਾਂ ਦਾ ਅਖ਼ੀਰ ਆ ਗਿਆ, ਬਲੀ ਬੁਢੇਪਾ ਮੋਢੇ ਉੱਤੇ (ਨੱਚਣ ਲੱਗ ਪਿਆ)
اوڑکُآئِیاتِنساہِیاۄنھجارِیامِت٘راجرُجرۄانھاکنّنِ॥
اوڑک۔ بوقت آخرت ۔ تن ساہیا ۔ ان سانسوں کا ۔جر۔بڑھاپا ۔ جروانا زور آور ۔ طاقتور ۔ کن ۔کندھا۔
اے زندگی کے سوداگر دوست بڑھاپے زور پا لیا آخری سانس عنقریب ہے اور بڑھاپا کندھوں پر سوار ہے
ਇਕ ਰਤੀ ਗੁਣ ਨ ਸਮਾਣਿਆ ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ ਅਵਗਣ ਖੜਸਨਿ ਬੰਨਿ ॥
ik ratee gun na samaani-aa vanjaari-aa mitraa avgan kharhsan bann.
O my merchant friend, throughout your life, you did not have even an iota of virtue, so now your own vices will bind you and drive you away.
ਹੈ ਸੁਦਾਗਰ ਬੇਲੀਆਂ! ਤੇਰੇ ਵਿੱਚ ਇਕ ਭੋਰਾ ਭਰ ਭੀ ਨੇਕੀ ਨਹੀਂ ਆਈ ਅਤੇ ਬਦੀਆਂ ਦਾ ਜਕੜਿਆਂ ਹੋਇਆ ਤੂੰ ਅਗੇ ਤੌਰ ਦਿਤਾ ਜਾਵੇਗਾ,
اِکرتیِگُنھنسمانھِیاۄنھجارِیامِت٘رااۄگنھکھڑسنِبنّنِ॥
اور گناہگاریوں نے تجھے باندھ رکھا ہے جس کے دل میں ذرا بھی اوصاف نہ ہوں تو اسے گناہ باندھ لیتے ہیں ش
ਗੁਣ ਸੰਜਮਿ ਜਾਵੈ ਚੋਟ ਨ ਖਾਵੈ ਨਾ ਤਿਸੁ ਜੰਮਣੁ ਮਰਣਾ ॥
gun sanjam jaavai chot na khaavai naa tis jaman marnaa.
But the person who departs with self-discipline (or merits) and virtues, does not have to suffer and does not go through the the cycles of birth and death.
ਜੇਹੜਾ ਜੀਵ ਇੱਥੋ ਗੁਣਾਂ ਦੇ ਸੰਜਮ ਨਾਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਜਮਰਾਜ ਦੀ ਚੋਟ ਨਹੀਂ ਸਹਾਰਦਾ, ਉਸ ਨੂੰ ਜਨਮ ਮਰਨ ਦਾ ਗੇੜ ਨਹੀਂ ਵਿਆਪਦਾ।
گُنھسنّجمِجاۄےَچوٹنکھاۄےَناتِسُجنّمنھُمرنھا॥
اوصاف والا انسان نہ تو عذاب پاتا ہے نہ تناسخ
ਕਾਲੁ ਜਾਲੁ ਜਮੁ ਜੋਹਿ ਨ ਸਾਕੈ ਭਾਇ ਭਗਤਿ ਭੈ ਤਰਣਾ ॥
kaal jaal jam johi na saakai bhaa-ay bhagat bhai tarnaa.
The Messenger of Death and his trap cannot touch him; through loving devotional worship, he crosses over the ocean of fear.
ਮੌਤ ਦਾ ਫੰਧਾ ਤੇ ਉਸ ਦਾ ਫ਼ਰਿਸ਼ਤਾ ਉਸ ਨੂੰ ਛੂਹ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ, ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਮ ਤੇ ਅਨੁਰਾਗ ਰਾਹੀਂ ਉਹ ਡਰ ਦੇ ਸਮੁੰਦਰ ਤੋਂ ਪਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
کالُجالُجمُجوہِنساکےَبھاءِبھگتِبھےَترنھا॥
ون ۔ باندھنا۔ جوہ نہ ساگے ۔ تاک نہیں سکتے ۔
موت کا پھندہ اور جسم کا خوف اسکی تاک میں نہیں رہتےپیار پریم اور الہٰی خوف سے دنیاوی سمندر سے پار ہو جاتا
ਪਤਿ ਸੇਤੀ ਜਾਵੈ ਸਹਜਿ ਸਮਾਵੈ ਸਗਲੇ ਦੂਖ ਮਿਟਾਵੈ ॥
pat saytee jaavai sahj samaavai saglay dookh mitaavai.
He goes with honor, absorbed in the supreme bliss, free of agonies.
ਉਹ ਇੱਜ਼ਤ ਨਾਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪ੍ਰਮ-ਅਨੰਦ ਅੰਦਰ ਲੀਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਸਾਰੇ ਦੁਖੜੇ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
پتِسیتیِجاۄےَسہجِسماۄےَسگلےدوُکھمِٹاۄےَ॥
پت سیتی۔ عزت سے
اور اس عالم سے با عزت جاتا ہے روحانی سکون پاتا ہے اور تمام عذاب مٹ جاتے ہیں
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਪ੍ਰਾਣੀ ਗੁਰਮੁਖਿ ਛੂਟੈ ਸਾਚੇ ਤੇ ਪਤਿ ਪਾਵੈ ॥੫॥੨॥
kaho naanak paraanee gurmukh chhootai saachay tay pat paavai. ||5||2||
O’ Nanak, such a Guru’s follower is liberated from the worldly fears, he is honored by the True God.
ਨਾਨਕ ਆਖਦਾ ਹੈ- ਗੁਰਾਂ ਦੇ ਰਾਹੀਂ ਜੀਵ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਡਰਾਂ ਤੋਂ ਖਲਾਸੀ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੱਚੇ ਸਾਹਿਬ ਪਾਸੋਂ ਇੱਜ਼ਤ ਹਾਸਲ ਕਰਦਾ ਹੈ।
کہُنانکپ٘رانھیِگُرمُکھِچھوُٹےَساچےتےپتِپاۄےَ॥੫॥੨॥
اے نانک کہہ مرشد کے وسیلے سے نجات پاتا ہے اور عزت وحشمت پاتا ہے۔
ਸਿਰੀਰਾਗੁ ਮਹਲਾ ੪ ॥
sireeraag mehlaa 4.
Siree Raag, by the Fourth Guru:
ਪਹਿਲੈ ਪਹਰੈ ਰੈਣਿ ਕੈ ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ ਹਰਿ ਪਾਇਆ ਉਦਰ ਮੰਝਾਰਿ ॥
pahilai pahrai rain kai vanjaari-aa mitraa har paa-i-aa udar manjhaar.
O my merchant friend, in the first watch of the night (stage of life), God places you in mother’s womb.
ਹੈ ਮੇਰੇ ਸੁਦਾਗਰ ਬੇਲੀਆਂ! (ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ) ਰਾਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪਹਰ ਵਿਚ ਪਰਮਾਤਮਾ (ਜੀਵ ਨੂੰ) ਮਾਂ ਦੇ ਪੇਟ ਵਿਚ ਨਿਵਾਸ ਦੇਂਦਾ ਹੈ।
پہِلےَپہرےَریَنھِکےَۄنھجارِیامِت٘راہرِپائِیااُدرمنّجھارِ॥
اور۔ پیٹ ۔ منجہار ۔ میں ۔
اے زندگی کے سودا گر تو اس عالم میں زندگی کی سوداگری کے لئے آیا ہے اور انسان خدا پہلے دور زندگی میں ماں کے پیٹ میں ٹھکانہ دیتا ہے ۔
ਹਰਿ ਧਿਆਵੈ ਹਰਿ ਉਚਰੈ ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਸਮਾਰਿ ॥
har Dhi-aavai har uchrai vanjaari-aa mitraa har har naam samaar.
(In the mother’s womb), O my merchant friend, you meditate on God, chant His Name, and remain absorbed in Him.
ਹੇ ਵਣਜਾਰੇ ਜੀਵ-ਮਿਤ੍ਰ! (ਮਾਂ ਦੇ ਪੇਟ ਵਿਚ ਜੀਵ), ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਧਿਆਨ ਧਰਦਾ ਹੈ, ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਨਾਮ ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ ਵਸਾਈ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।
ہرِدھِیاۄےَہرِاُچرےَۄنھجارِیامِت٘راہرِہرِنامُسمارِ॥
سمار ۔یاد گر ۔اچرے ۔ بول ۔
وہاں خدا سے اپنی ہوش اور دھیان لگاتا ہے ۔ اور الہٰی نام یاد کرتا ہے ۔
ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਜਪੇ ਆਰਾਧੇ ਵਿਚਿ ਅਗਨੀ ਹਰਿ ਜਪਿ ਜੀਵਿਆ ॥ har har naam japay aaraaDhay vich agnee har jap jeevi-aa.
Chanting Naam, and meditating on it within the fire of the womb, your life is sustained by dwelling on the Naam.
(ਮਾਂ ਦੇ ਪੇਟ ਵਿਚ ਜੀਵ) ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਨਾਮ ਜਪਦਾ ਹੈ ਆਰਾਧਦਾ ਹੈ, ਹਰਿ-ਨਾਮ ਜਪ ਕੇ ਅੱਗ ਵਿਚ ਜੀਉਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
ہرِہرِنامُجپےآرادھےۄِچِاگنیِہرِجپِجیِۄِیا॥
اگنی ۔ پیٹ کی آگ ۔ جیویا ۔ زندہ رہا ۔
اور اس پیٹ کی آگ میں الہٰی نام سے ہی زندہ ہے ۔
ਬਾਹਰਿ ਜਨਮੁ ਭਇਆ ਮੁਖਿ ਲਾਗਾ ਸਰਸੇ ਪਿਤਾ ਮਾਤ ਥੀਵਿਆ ॥
baahar janam bha-i-aa mukh laagaa sarsay pitaa maat theevi-aa.
You are born and you come out of mother’ womb, and your mother and father are delighted to see your face.
(ਮਾਂ ਦੇ ਪੇਟ ਤੋਂ) ਬਾਹਰ (ਆ ਕੇ) ਜਨਮ ਲੈਂਦਾ ਹੈ (ਮਾਂ ਪਿਉ ਦੇ) ਮੂੰਹ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਮਾਂ ਪਿਉ ਖ਼ੁਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
باہرِجنمُبھئِیامُکھِلاگاسرسےپِتاماتتھیِۄِیا॥
مکھ لاگا ۔ منہ روبرا ہوا ۔ سر سے ۔ ماں باپ خوش ہوئے ۔
مگر جب ماتا پیٹ سے باہر آیا تو ماں باپ خو ش ہوئے ۔
ਜਿਸ ਕੀ ਵਸਤੁ ਤਿਸੁ ਚੇਤਹੁ ਪ੍ਰਾਣੀ ਕਰਿ ਹਿਰਦੈ ਗੁਰਮੁਖਿ ਬੀਚਾਰਿ ॥
jis kee vasat tis chaytahu paraanee kar hirdai gurmukh beechaar.
O’ mortals, remember the One, who sent this child to the world. Through the Guru’s teachings reflect upon Him within your heart.
ਹੇ ਪ੍ਰਾਣੀਹੋ! ਜਿਸ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਭੇਜਿਆ ਹੋਇਆ ਇਹ ਬਾਲਕ ਜੰਮਿਆ ਹੈ,ਗੁਰੂ ਦੀ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੇ ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ ਉਸ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਕਰੋ।
جِسکیِۄستُتِسُچیتہُپ٘رانھیِکرِہِردےَگُرمُکھِبیِچارِ॥
اپنے دل میں یہ بات سمجھ لے کہجسکی یہ بخشش ہے اسے دل میں بساؤ ۔
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਪ੍ਰਾਣੀ ਪਹਿਲੈ ਪਹਰੈ ਹਰਿ ਜਪੀਐ ਕਿਰਪਾ ਧਾਰਿ ॥੧॥
kaho naanak paraanee pahilai pahrai har japee-ai kirpaa Dhaar. ||1||
O Nanak, in the first stage of life, one can remember God only by His Grace.
ਨਾਨਕ ਆਖਦਾ ਹੈ-ਜੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਮਿਹਰ ਕਰੇ ਤਾਂ (ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਰਾਤ ਦੇ) ਪਹਿਲੇ ਪਹਰ ਵਿਚ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਨਾਮ ਜਪਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ
کہُنانکپ٘رانھیِپہِلےَپہرےَہرِجپیِئےَکِرپادھارِ॥੧॥
اے نانک کہو کہ زندگی کے پہلے دور میں خدا کو اسکی عنایت سے یاد کرو ۔
ਦੂਜੈ ਪਹਰੈ ਰੈਣਿ ਕੈ ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ ਮਨੁ ਲਾਗਾ ਦੂਜੈ ਭਾਇ ॥
doojai pahrai rain kai vanjaari-aa mitraa man laagaa doojai bhaa-ay.
O my merchant friend, in the second watch of the night,, the mind is attached to the love of duality.
ਰਾਤ੍ਰੀ ਦੇ ਦੂਸਰੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ, ਹੇ ਸੁਦਾਗਰ ਬੇਲੀਆਂ! ਚਿੱਤ ਦਵੈਤ-ਭਾਵ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
دوُجےَپہرےَریَنھِکےَۄنھجارِیامِت٘رامنُلاگادوُجےَبھاءِ॥
دوجے بھائے ۔ دوئی ۔دویش ۔ غیروں سے محبت ۔ مراد خدا کے بغیر دنیاوی دولت سے محبت
اے زندگی کے سوداگر دوست دل میں اللہ تعالٰی کے بغیر زندگی کے دوسرے دور میں دل زندگی کے دوسرے شعبوں میں دل لگاتا ہے ۔
ਮੇਰਾ ਮੇਰਾ ਕਰਿ ਪਾਲੀਐ ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ ਲੇ ਮਾਤ ਪਿਤਾ ਗਲਿ ਲਾਇ ॥
mayraa mayraa kar paalee-ai vanjaari-aa mitraa lay maat pitaa gal laa-ay.
O my merchant friend, your mother and father hug you close in their embrace, claiming, “He is mine, he is mine”; so is the child brought up.
ਹੇ ਵਣਜਾਰੇ ਮਿਤ੍ਰ। ਇਹ ਮੇਰਾ ਪੁਤ੍ਰ ਹੈ,ਆਖ ਆਖ ਕੇ (ਬਾਲਕ) ਪਾਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਂ ਪਿਉ ਫੜ ਕੇ ਗਲ ਨਾਲ ਲਾਂਦੇ ਹਨ।
میرامیراکرِپالیِئےَۄنھجارِیامِت٘رالےماتپِتاگلِلاءِ॥
اور ماں باپ میرا میرا کرکے اپنے گلے لگاتے ہیں ۔ اور پرورش کرتے ہیں ۔
ਲਾਵੈ ਮਾਤ ਪਿਤਾ ਸਦਾ ਗਲ ਸੇਤੀ ਮਨਿ ਜਾਣੈ ਖਟਿ ਖਵਾਏ ॥
laavai maat pitaa sadaa gal saytee man jaanai khat khavaa-ay.
Your mother and father constantly hug you close in their embrace; in their minds, they believe that you will provide for them and support them.
ਮਾਂ ਤੇ ਪਿਓ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਹਿੱਕ ਨਾਲ ਲਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਆਪਣੇ ਰਿਦੇ ਵਿੱਚ ਉਹ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਮਾਈ ਕਰ ਕੇ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖੁਆੲੈਗਾ।
لاۄےَماتپِتاسداگلسیتیِمنِجانھےَکھٹِکھۄاۓ॥
تو لائے ۔ ہوش یکجا کرنا۔ محبت کرنا ۔
اس غرض کو مد نظر رکھتے ہوئے دل میں یہ سوچ سمجھ کر کہ بڑا ہو کر کچھ کما کے کھلائے گا ۔
ਜੋ ਦੇਵੈ ਤਿਸੈ ਨ ਜਾਣੈ ਮੂੜਾ ਦਿਤੇ ਨੋ ਲਪਟਾਏ ॥
jo dayvai tisai na jaanai moorhaa ditay no laptaa-ay.
The fool does not know the One who gives; instead, he clings to the gift.
ਮੂਰਖ (ਮਨੁੱਖ) ਉਸ (ਦਾਤਾਰ) ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ ਜੋ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦਿਤੇ ਹੋਏ (ਦਾਤ) ਨੂੰ ਚਿਮੜਦਾ ਹੈ।
جودیۄےَتِسےَنجانھےَموُڑادِتےنولپٹاۓ॥
دتے نو پٹائے ۔ دینے والے کو چھوڑ کر اسکی دی ہوئی اشیائ سے محبت ۔
جو رزق دیتا ہے ۔ دینے والے کی قدر وقیمت نہیں سمجھتا ۔ اور دیئے ہوئے سے محبت کرتا ہے ۔
ਕੋਈ ਗੁਰਮੁਖਿ ਹੋਵੈ ਸੁ ਕਰੈ ਵੀਚਾਰੁ ਹਰਿ ਧਿਆਵੈ ਮਨਿ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥
ko-ee gurmukh hovai so karai veechaar har Dhi-aavai man liv laa-ay.
Rare is the Guru’s follower who reflects (on this reality), and focuses the mind on God with full concentration and devotion
ਕੋਈ ਵਿਰਲਾ ਹੀ ਪੁਰਸ਼ ਹੈ ਜੋ ਗੁਰਾਂ ਦੇ ਰਾਹੀਂ ਬੰਦਗੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਦਿਲ ਤੇ ਪ੍ਰੀਤ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸਿਮਰਦਾ ਹੈ।
کوئیِگُرمُکھِہوۄےَسُکرےَۄیِچارُہرِدھِیاۄےَمنِلِۄلاءِ॥
اگر کوئی مرید مرشد ہودہ اس حقیقت کو سمجھتا ہے اور دل و جان سے خدا سے محبت کرتا ہے ۔
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਦੂਜੈ ਪਹਰੈ ਪ੍ਰਾਣੀ ਤਿਸੁ ਕਾਲੁ ਨ ਕਬਹੂੰ ਖਾਇ ॥੨॥
kaho naanak doojai pahrai paraanee tis kaal na kabahooN khaa-ay. ||2||
Nanak says (such a person, who remembers God) in the second stage (of life),
escapes death (and the circle of future births and deaths).
ਨਾਨਕ ਆਖਦਾ ਹੈ- ਜ਼ਿੰਦਗੀ-ਰਾਤ ਦੇ ਦੂਜੇ ਪਹਰ ਵਿਚ ਜੇਹੜਾ ਪ੍ਰਾਣੀ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਧਿਆਨ ਧਰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਆਤਮਕ ਮੌਤ ਕਦੇ ਭੀ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦੀ
کہُنانکدوُجےَپہرےَپ٘رانھیِتِسُکالُنکبہوُنّکھاءِ॥੨॥
کال ۔موت ۔
اے نانک بتا دے کہ زندگی کے دوسرے دورمیں خدا سے محبت کرتا ہے ۔ اسے روحانی موت نہیں سناتی ۔
ਤੀਜੈ ਪਹਰੈ ਰੈਣਿ ਕੈ ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ ਮਨੁ ਲਗਾ ਆਲਿ ਜੰਜਾਲਿ ॥
teejai pahrai rain kai vanjaari-aa mitraa man lagaa aal janjaal.
O my merchant friend, in the third watch of the night-life, your mind is entangled in worldly and household affairs.
ਹੈ ਮੇਰੇ ਸੁਦਾਗਰ ਮਿਤ੍ਰ! ਜ਼ਿੰਦਗੀ-ਰਾਤ ਦੇ ਤੀਜੇ ਪਹਰ ਵਿਚ ਮਨ ਘਰ ਦੇ ਮੋਹ ਵਿਚ ਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਧੰਧਿਆਂ ਦੇ ਮੋਹ ਵਿਚ ਫਸ ਜਾਂਦਾ ਹੈ
تیِجےَپہرےَریَنھِکےَۄنھجارِیامِت٘رامنُلگاآلِجنّجالِ॥
آل۔ جنجال ۔گھریلو مخمے میں ۔ دنیاوی الجھنوں میں ۔
اےزندگی کے سوداگر دوست زندگی کے تیسرے دور میں انسان کا گھر میں محبت ہو جاتی ہے
ਧਨੁ ਚਿਤਵੈ ਧਨੁ ਸੰਚਵੈ ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ ਹਰਿ ਨਾਮਾ ਹਰਿ ਨ ਸਮਾਲਿ ॥
Dhan chitvai Dhan sanchvai vanjaari-aa mitraa har naamaa har na samaal.
O’ my merchant friend, one think of wealth, and gather wealth, but do not enshrine God’s Name in the heart.
ਮਨੁੱਖ ਧਨ (ਹੀ) ਚਿਤਾਰਦਾ ਹੈ ਧਨ (ਹੀ) ਇਕੱਠਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਨਾਮ ਕਦੇ ਭੀ ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਵਸਾਂਦਾ।
دھنُچِتۄےَدھنُسنّچۄےَۄنھجارِیامِت٘راہرِناماہرِنسمالِ॥
سنچولے۔ دولت اکھٹی کرنے میں ۔ناا ہر نہ سمال ۔الہٰی نام اور خدا کو یاد نہیں کرتا ۔
اورانسان دنیاوی کاربار اور گھریلو الجھنوں میں پھنس جاتا ہے اور خدا کو یاد نہیں کرتا۔
ਹਰਿ ਨਾਮਾ ਹਰਿ ਹਰਿ ਕਦੇ ਨ ਸਮਾਲੈ ਜਿ ਹੋਵੈ ਅੰਤਿ ਸਖਾਈ ॥
har naamaa har har kaday na samaalai je hovai ant sakhaa-ee.
One never contemplates God’s Name, which could be one’s only helper in the end.
ਮਨੁੱਖ) ਕਦੇ ਭੀ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਉਹ ਨਾਮ ਆਪਣੇ ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਵਸਾਂਦਾ ਜੇਹੜਾ ਅਖ਼ੀਰ ਵੇਲੇ ਸਾਥੀ ਬਣਦਾ ਹੈ।
ہرِناماہرِہرِکدےنسمالےَجِہوۄےَانّتِسکھائیِ॥
سکھائی ۔ساتھی ۔
الہٰی نام اور خدا کو کبھی یاد نہیں کرتا جو بوقت آخرت ساتھی ہوگا ۔